poniedziałek, 15 maja 2017

Małgorzata Jarosz: Rekonkwista na Półwyspie Iberyjskim


      Historię wypraw krzyżowych zna większość z nas. Ze względu na zagrożenie ze strony islamu tematyka ta cieszy się coraz większym zainteresowaniem. Wydaje się jednak, iż niewiele osób wie, że na Półwyspie Iberyjskim walki z islamskimi najeźdźcami toczyły się wiele lat przed słynnym synodem w Clermont w 1095 roku. Ja w niniejszym artykule pragnę przybliżyć pokrótce historię hiszpańskiej rekonkwisty.

Nasza historia zaczyna się już w roku 711, kiedy to miała miejsce muzułmańska agresja na katolickie królestwo Wizygotów oraz przegrana przez wojska chrześcijańskie bitwa nad rzeką Gaudalete. W bitwie tej brał udział słynny Don Pelayo (Pelagiusz), który wraz ze swoimi zwolennikami schronił się później w górach Asturii odmawiając jednocześnie uznania władców muzułmańskich. Wszczęty przez niego zbrojny opór uznaje się za początek rekonkwisty. 7 września 722 roku dowodzone przez Don Pelayo wojska chrześcijańskie rozgromiły muzułmanów w słynnej bitwie w wąwozie Covadonga. Warto zwrócić uwagę na ogromną pobożność dowódcy. Przed bitwą miał modlić się on w jednej z pobliskich jaskiń przed figurą Matki Bożej. Kult Najświętszej Maryi Panny z Covadonga był później niezwykle popularny wśród rycerstwa chrześcijańskiego, rywalizować mógł z nim jedynie kult św. Jakuba. Warto wspomnieć również o kulcie Virgen de Almudena, patronki Madrytu. Kult wiąże się z wydarzeniami z roku 1083, kiedy to po odbiciu miasta z rąk Arabów król Kastylii Alfons VI nakazał odszukanie ukrytego w 712 cudownego posążka Matki Bożej. Podczas procesjonalnego obchodu murów miasta w pewnym momencie miały się one rozstąpić, ukazując tym samym figurkę Matki Bożej Zamurowanej (Almudena).

Z rekonkwistą wiąże się również kult św. Jakuba. Każdy z nas słyszał chyba o słynnym sanktuarium w Santiago de Campostela. Rycerze wyruszali do boju z okrzykiem Santiago, Spania! (św. Jakub, Hiszpania!). Według tradycji Święty ten miał objawić się w 844 podczas bitwy pod Clavijo w postaci zbrojnego jeźdźca.
W historii krucjat szczególnie ważny był wiek XIII. Przełom przyniosła przede wszystkim słynna bitwa pod Las Navas de Tolosa (1212). Ważne było również odniesione w 1340 roku kastylijsko-portugalskie zwycięstwo nad rzeką Salado.

Kulminacyjnym momentem w historii krucjat był wiek XV. Warto przypomnieć tu postacie Izabeli Kastylijskiej i Ferdynanda Aragońskiego. Władcy przeszli do historii jako Królowie Katoliccy, a tytuł ten zawdzięczają nie tylko osobistej pobożności, ale również ze względu na zaangażowanie w ideę krucjaty. W liście do papieża Sykstusa IV para królewska poskreślała, że do walki nie pcha ich chęć powiększenia terytorium własnego kraju ani chciwość, ale pragnienie, by służyć Bogu.

W 1482 roku rozpoczęła się wojna z emiratem Grenady, ostatnią enklawą muzułmańską na terenie Półwyspu Iberyjskiego, walki trwały dokładnie dziesięć lat.

Podkreślić należy, iż wydarzenia na Półwyspie Iberyjskim bynajmniej nie wzbudzały zainteresowania tylko i wyłącznie miejscowej ludności. Wręcz przeciwnie, rekonkwista postrzegana była jako obowiązek całego Christianitas. Na początku XI wieku w kręgu kongregacji kluniackiej bardzo popularna była myśl o konieczności wypraw za Pireneje, aby wesprzeć Kastylijczyków i Aragończyków w walce z nieprzyjacielem. Natomiast w 1063 papież Aleksander II udzielił krzyżowcom specjalnych przywilejów.
Zwrócić uwagę należy również na powstałe na Półwyspie Iberyjskim liczne zakony rycerskie. Pierwsze zgromadzenia takiego typu pojawiły się w wieku XII. Zakon z Alcantara, zakon z Calatrava oraz zakon św. Jakuba oparły swoją regułę na regule cysterskiej.

Źródło: G. Kucharczyk, Zbrojne pielgrzymki. Historia wypraw krzyżowych, Kraków 2011

MAŁGORZATA JAROSZ
Magister historii, działaczka Brygady Małopolskiej. W swoich artykułach porusza najczęściej tematy związane z historią Kościoła i historią Polski.

Za:  https://kierunki.info.pl/2017/05/malgorzata-jarosz-rekonkwista-polwyspie-iberyjskim/