20 września 1942 powstały Narodowe Siły Zbrojne, ideowo-wojskowa
formacja o charakterze katolickim. Dziś NSZ jest inspiracją dla polskich
patriotów, którzy pragną kultywować etos Żołnierzy Wyklętych –
niezłomnych bohaterów walczących o niepodległą Ojczyznę.
Utworzenie Narodowych Sił Zbrojnych miało miejsce 20 września 1942 r.
na mocy rozkazu płk Ignacego Oziewicza „Czesława”, pierwszego
komendanta głównego formacji. W jej skład weszły Organizacja Wojskowa
Związek Jaszczurczy, część Narodowej Organizacji Wojskowej oraz szereg
mniejszych organizacji.
Organem kierującym NSZ została Tymczasowa Narodowa Rada Polityczna. Narodowe Siły Zbrojne pragnęły objąć swoim działaniem tereny Polski sprzed 1939 r., a także rejony zamieszkałe przez Polaków znajdujące się przed wojną na terytorium niemieckim. Na tych obszarach utworzono sześć inspektoratów, podzielonych na 17 okręgów.
Tak główny cel walki NSZ streszczał w rozkazie ogólnym nr 3 ze
stycznia 1944 r. ówczesny komendant główny płk Tadeusz Kurcyusz
„Żegota”: „Wobec przekroczenia przez wojska sowieckie granicy Polski,
Rząd Polski w Londynie oraz społeczeństwo polskie w Kraju wyrażają swą
niezłomną wolę przywrócenia niepodległości całego terytorium polskiego
do granicy na Wschodzie sprzed roku 1939, ustalonej za obustronną zgodą
traktatem ryskim (…) Jedna jest dla nas Polska prawdziwie Niepodległa i
Wielka, zdolna zapewnić pokój sobie i innym narodom Europy Środkowej i
dać wszystkim Polakom ziemię lub warsztat pracy. – Jest nią Polska od
granicy traktatu ryskiego na wschodzie, po Odrę i Nysę Łużycką na
Zachodzie (…) Narodowe Siły Zbrojne walczyć będą o przywrócenie Polsce
wszystkich Jej ziem wschodnich”.
Narodowe Siły Zbrojne sformowoły szereg oddziałów partyzanckich,
które prowadziły bezpardonową walkę z Niemcami oraz formacjami
komunistycznymi. W Powstaniu Warszawskim wzięło udział kilka tysięcy
żołnierzy NSZ, a najsłynniejszą formacją NSZ była Brygada Świętokrzyska.
W Zagłębiu Dąbrowskim struktury NSZ zaistniały na dużą skalę dopiero
jesienią 1944 roku.
Po wkroczeniu zajęciu Polski przez wojska sowieckie i zainstalowaniu tu
władzy komunistyczne formacje NSZ kontynuowały walkę, przy czym do
legendy przeszły działania zgrupowania partyzanckiego kpt. Henryka Flame
ps. „Bartek” na Śląsku Cieszyńskim i na Ziemi Żywieckiej.