Wybuch powstania nastąpił w nocy z 2 na 3 maja 1921 roku w wyniku
wciąż nieustabilizowanej sytuacji na Górnym Śląsku. Polska ludność
w dalszym ciągu pragnęła, by ten region był połączony z niepodległym już
państwem polskim. Dodatkowo sytuację pogarszał niekorzystny dla Polaków
wynik plebiscytu z dnia 20 marca 1921 roku z poparciem ze strony
Wielkiej Brytanii i Włoch. Zgodę
na wybuch powstania wydał przewodniczący Polskiego Komisariatu
Plebiscytowego Wojciech Korfanty po niekorzystnych wnioskach MK
dotyczących podziału Górnego Śląska. W walkach zbrojnych udział wzięła
polska organizacja bojowa przekształcona w wojska powstańcze liczące ok.
50 tys. żołnierzy i dowodzona przez Dowództwo Obrony Plebiscytu (DOP),
a przekształcone później w Naczelną Komendę Wojsk Powstańczych (NKWP).
Wojska
powstańcze szybko opanowały zaplanowane tereny, wkraczając po części
poza linię Korfantego, a wcześniej obalając KOOS (Kampforganisation
Oberschlesien). Niestety ze względu na zakaz wydany przez MK powstańcy
nie mogli wkroczyć do dużych miast okręgu przemysłowego, co pozwoliło
ocalałym członkom KOOS na schronienie. Na zajętych obszarach swoją
działalność rozpoczęła polska cywilna Naczelna Władza na Górnym Śląsku,
na czele której stał Wojciech Korfanty.
Czwartego maja 1921 roku
w obrębie tej organizacji powołano Wydział Wykonawczy, w którego skład
wchodzili: Józef Rymer, Józef Biniszkiewicz, Franciszek Roguszczak,
Michał Grajek, Adam Wojciechowski, Klemens Borys i Józef Grzegorzek.
Osoby te stały na czele poszczególnych resortów, tj. przemysłowego,
handlowego, szkolnego, pocztowego, administracyjnego, aprowizacyjnego,
a także dóbr i lasów państwowych. Zadaniem tych resortów było zadbanie
o warunki życia ludności cywilnej i tym samym zapewnienie i regulowanie
wszelkich zaopatrzeń, a także dostawy wody, energii, komunikacji
oraz oświaty. Dodatkowo odpowiedzialność obejmowała wyposażenie
i zaopatrzenie walczących wojsk powstańczych. Nad bezpieczeństwem
czuwało Dowództwo Okręgu Etapowego, które również nadzorowało
działalność komendantów powiatowych, miejskich, osiedlowych typu
wiejskiego i dworców kolejowych.
Wojciech
Korfanty miał pełną odpowiedzialność za obszary zajęte przez wojska
powstańcze, mimo sprzeciwu ze strony państw alianckich i państwa
polskiego, które nawet odwołało Korfantego ze stanowiska
przewodniczącego Polskiego Komisariatu Plebiscytowego. Nie przeszkodziło
to jednak, by Korfanty nadal decydował o najważniejszych wydarzeniach
i miał istotny wpływ na ich rozwój. On też zdecydował, że najlepszy
moment na zakończenie powstania to szczyt powodzeń militarnych,
dlatego też ciesząc się przychylnością ze strony przewodniczącego MK
gen. Henri Le Ronda, Korfanty wziął udział w tajnych negocjacjach
mających miejsce w Dąbrówce Małej w dniach 7-9 maja. Ostatecznie, dnia
9 maja 1921 roku podpisano układ rozejmowy wytyczający jednocześnie
linię wstrzymującą powstańcze działania zbrojne. Powstańcy jednak nie
przerwali walk, w związku z czym pod koniec maja 1921 roku ponownie
rozpoczęto negocjacje. W ich wyniku ustalono linię demarkacyjną
i neutralny pas, którego zadaniem było rozdzielenie wojsk walczących
oraz określenie warunków rozejmu. Polska strona podpisała dokument dnia
11 czerwca 1921 roku, zaś strona niemiecka pod naciskiem mocarstw
sojuszniczych ogłosiła kapitulację dnia 25 czerwca 1921 roku,
gdy ostatecznie dowódca SSOS (Selbstschutz Oberschlesiens) podpisał
umowę o wycofaniu wszelkich podlegających mu sił, które znajdowały się
na terenach plebiscytowych. Ewakuacja rozpoczęła się 28 czerwca i trwała
do 5 lipca 1921 roku, kiedy to ostatecznie powstanie się zakończyło.