OD PUŁKOWNIKA UB DO JACKA KURONIA, CZYLI JAK NA PRZESTRZENI LAT HAŃBIONO IMIĘ PEWNEGO DZIELNEGO GÓRALA. ROZWAŻANIA O PAMIĘCI.
Zacznijmy
sztampowo, od krótkiej noty o oplutym. Tytułowy dzielny Góral to
urodzony w podhalańskiej wsi Waksmund, leżącej kilka kilometrów od
Nowego Targu, Józef Kuraś "Orzeł", "Ogień"
- partyzant antyniemieckiego, a od kwietnia 1945 r. antykomunistycznego
podziemia. Jeden z najsławniejszych dowódców polowych z okresu walki
zbrojnej naszych przodków z komunizmem. W lecie 1946 r. podlegało jego
rozkazom kilkanaście oddziałów partyzanckich, w sumie ok. 600
partyzantów. Liczba czynnych współpracowników zgrupowania partyzanckiego
"Błyskawica", którym dowodził, przekraczała 2 tysiące. Tak pisał
"Ogień" w liście do Bieruta z 14 listopada 1946 r.:
Oddział Partyzancki "Błyskawica" walczy o Wolną, Niepodległą i prawdziwie demokratyczną Polskę [...] Nie
uznajemy ingerencji ZSRR w sprawy wewnętrzne państwa polskiego.
Komunizm, który pragnie opanować Polskę, musi zostać zniszczony.
Mjr. Józef Kuraś ps. "Ogień"
Oddziały
podporządkowane "Ogniowi" niepodzielnie panowały na terenie Podhala i
Powiatu Tatrzańskiego, skutecznie paraliżując rozwój struktur partii
komunistycznej, zwalczając ubeków oraz gorliwych milicjantów, a także
tępiąc bandytyzm. Kto wie czy nie najpełniej, a na pewno najkrócej,
zasługi "Ognia" w walce z procesem skomunizowania Polski oddał
mimowolnie pewien działacz komunistyczny z Zakopanego, który na odbytej
dnia 12 października 1946 r. naradzie aktywu wojewódzkiego PPR, sytuację
struktur partyjnych na swym terenie scharakteryzował krótko: Partia [komunistyczna] w konspiracji.
"Ogień" zginął 22 lutego 1947 r.
Otoczony przez grupę operacyjną UB-KBW we wsi Ostrowsko, sąsiadującej z
jego rodzinnym Waksmundem, nie chcąc żywym dostać się w ręce
komunistów, wybrał śmierć z własnej ręki. Ciało "Ognia" zostało zabrane
przez komunistów do Krakowa. Tam ślad się urywa. Do dziś nie wiadomo, gdzie je pogrzebano.
Motywy takiego działania komunistów jasno przedstawił Kazimierz
Jaworski, kierownik sekcji ds. Walki z Bandytyzmem w nowotarskim PUBP:
Nie chcieliśmy pochować go na ziemi nowotarskiej, aby jego grób nie stał się miejscem manifestacji, składania kwiatów itp.
Apel w obozie oddziału ochrony sztabu mjr. "Ognia" (zaznaczony "×") Gorce, lato 1946 r.
Żołnierze ze zgrupowania Józefa Kurasia "Ognia".
Na początek ta garść informacji o "Ogniu" niech wystarczy. Inne istotne elementy jego życiorysu przedstawię w dalszych partiach tekstu, w których poddam konfrontacji dwa nieprzystające do siebie światy: świat faktów oraz świat oszczerstw, kierowanych na przestrzeni dziesiątków lat przeciwko postaci "Ognia", których skromny wybór jest osią tego artykułu.
Ponieważ dla wrogów komunizmu "Ogień" już za życia był, i pozostaje nadal, postacią wręcz legendarną, warto prześledzić, jakimi metodami zohydzano jego postać. Powinno się przy tym pamiętać, że dla procesu odczłowieczania "Ognia" nie było przez cały ponad czterdziestoletni okres PRL-u żadnej przeciwwagi. Nawet międzypokoleniowy przekaz rodzinny uległ co do zasady zerwaniu, z uwagi na uzasadnioną obawę starszych, że jeżeli dzieci w szkole powiedzą na temat "bandyty" "Ognia" coś kontra komunistycznej propagandzie, to zarówno one jak i ich rodzice będą z tego powodu w kłopotach. Taki mechanizm działał, niestety, w odniesieniu do całego zjawiska zbrojnej walki z komunistami z drugiej połowy lat 40-tych i początku 50- tych ubiegłego stulecia.
Ale do rzeczy. Zerknijmy na początek do prasy komunistycznej z 1946 r. "Dziennik Polski", w numerze z 26 lutego 1946 r. ("Ogień" ma się wtedy jeszcze dobrze, przed nim blisko rok intensywnej walki z komunistami), w tekście pod wielce wymownym tytułem Członkowie SS w bandach NSZ, poświęconym przede wszystkim właśnie "Ogniowi", donosił:
Jest
to pseudonim znanego przed wojną koniokrada, psychopaty Józefa Kurasia,
który w czasie wojny prowadził partyzantkę na własny rachunek,
odznaczając się szczególnym sadyzmem wobec eksploatowanej ludności
góralskiej [...] Władze bezpieczeństwa posiadają w tej chwili niezbite
dowody współdziałania band "Ognia" i NSZ z członkami SS.
Cóż, to ohydna, ale i toporna propaganda z pierwszego okresu socjalizmu wywłaszczeniowego (czytaj też: rządów partii komunistycznej). Podobnych tekstów na temat "Ognia" napisano wówczas wiele. Tak, w nieco tylko zmienionej tonacji, miało być jeszcze przez długi czas.
Rozkaz Józefa Kurasia "Ognia" z 8 VIII 1946 r., który nie pozostawia żadnych wątpliwości co do żelaznej dyscypliny jaka panowała w jego oddziałach oraz jakie konsekwencje groziły za niesubordynację lub pospolity bandytyzm.
Przenieśmy się teraz w koniec lat 70-tych, dokładnie do roku 1978. Oto szacowne, krakowskie Wydawnictwo Literackie wypuszcza na rynek wspomnienia Stanisława Wałacha "Był w Polsce czas...". Autor to wysokiej rangi funkcjonariusz UB - w latach "utrwalania władzy ludowej" szef Powiatowego Urzędu Bezpieczeństwa kolejno w Chrzanowie, Limanowej i Nowym Sączu, następnie kierownik Wydziału III (przeznaczonego do walki z "bandytyzmem", czyli podziemiem niepodległościowym) w Wojewódzkim Urzędzie Bezpieczeństwa w Krakowie. Swą służbę dla partii komunistycznej zakończył w stopniu pułkownika Służby Bezpieczeństwa. Uczestniczył w akcjach przeciwko partyzantce "Ognia". To już trzecie wydanie wspomnień "Pana Pułkownika", tym razem w nakładzie 20 tys. egzemplarzy. Czytamy w górnym rogu drugiej strony tej publikacji, że jest to Książka zatwierdzona przez Ministerstwo Oświaty i Szkolnictwa Wyższego [...] do bibliotek szkół średnich. Warto zwrócić uwagę na krótki passus ze wstępu od autora:
Obok licznych uzupełnień, w drugim wydaniu książki znalazły się dwa nowe większe fragmenty: rozdział poświęcony postaci Józefa Kurasia "Ognia", przywódcy znanej na Podhalu reakcyjnej bandy
[...] (podkr. G.W.). Na przedstawienie w pełnym świetle działalności
"Ognia" po wyzwoleniu zdecydowałem się z dwóch względów: tworzącej się
legendy Kurasia - ofiary, zmuszonego do chwycenia za broń [...].
Płk. UB/SB Stanisław Wałach.
W ten oto sposób pułkownik SB przyznał, że mimo trzydziestu z okładem lat szkalowania postaci "Ognia" z użyciem pełnej palety środków komunistycznej propagandy, przy której wczorajszo - dzisiejszy medialny "przemysł pogardy" wydaje się mieścić w ramach wymaganego od dziennikarzy przez prawo standardu kwalifikowanej staranności i rzetelności, nadal jeszcze pewna część społeczeństwa, zachowuje o nim, wbrew woli partii komunistycznej i podejmowanym przez nią wysiłkom "edukacyjnym", dobre zdanie (już widzę współczesny opis "socjologiczny" tej grupy ludzi sporządzony przez jakiegoś wybitnego przedstawiciela "wspólnoty ludzi przyzwoitych" - mógłby brzmieć on np. tak: na tę nieznośnie banalną, bogoojczyźnianą, zbudowaną na nacjonalizmie i ksenofobii legendę "Ognia" podatni byli wówczas przede wszystkim osobnicy przynależący do niewykształconej i sfrustrowanej niepowodzeniami życiowymi społeczności wiejskiej lub małomiasteczkowej z Małopolski, Podhala lub "ściany wschodniej", pozostający pod wpływem obskuranckiego kleru).
Książka "Był w Polsce czas...", w której autor - Stanisław Wałach - szkalował niepodległościowe podziemie, w tym również Józefa Kurasia "Ognia".
"Pan Pułkownik", zatroskany o świadomość tych, nadal pogrążonych w ciemnocie historycznej rodaków, włożył dużo swojego bezpieczniackiego serca w kolejny paszkwil poświęcony zohydzeniu postaci "Ognia". W zamyśle autora jego opowieść miała chyba sprawiać wrażenie zbudowanej na faktach. Miała dawać czytelnikowi w realiach PRL-u 1978 poczucie, że obcuje on z przekazem w miarę wiarygodnym. Na chwilę, wybaczcie Państwo, przekażę narrację "Panu Pułkownikowi":
Podniosła
głowę, spojrzała wyżej. Dwadzieścia pięć metrów przed nią, obok drogi,
na słupie telegraficznym wisiała kobieta. Pod "Wandą" ugięły się nogi
[...]. Utkwiła oczy w kołyszące się bezwładnie ciało kobiety, w jej
opuszczone wzdłuż ciała ręce i przekrzywioną głowę, z której zdarto
kolorową chustkę i rzucono na śnieg. Góralka. Nie znała jej, chociaż
wiedziała, że jest tutejsza. Widywała ją przedtem. Podeszła jeszcze
bliżej. POWIESZONA BYŁA W CIĄŻY
(podkr. - G.W.). Do kaftana miała przypiętą kartkę. Wyrok. Za współpracę
z władzami. "Ogień" zawsze tak robił, żeby mu nikt nie zarzucił, że
zabija bez powodu. Przyjrzała się i zdrętwiała - kartka była przypięta
jej agrafką. Widziała "Ognia" strzelającego do ludzi, zabijającego, ale
to, co zrobił teraz, było straszne i okrutne.
Wystarczy tych kalumnii. Dla oddania mechaniki kłamstwa naprawdę wystarczy.
Zanim
przedstawię faktografię, chcę zwrócić uwagę na zabieg zastosowany przez
"Pana Pułkownika". Podaje on, że ta nieszczęsna, ciężarna kobieta
została powieszona za współpracę z władzami. To uprawdopodabnia całe
zdarzenie. Jej śmierć nie jest bowiem tylko następstwem tego, że miała
pecha i spotkała na swej drodze psychopatycznego mordercę - Józefa
Kurasia - ale stanowi karę wymierzoną za współpracę z władzami
komunistycznymi. Sądzę, że ten rodzaj opisu był przez "Pana Pułkownika"
obliczony na wywołanie efektu odrzucenia wśród jeszcze nie do końca
urobionych przez instytucje propagandy komunistycznej czytelników – tych
podatnych na legendę "Ognia". Wszak niezależnie od przewin powieszonej
kobiety fakt, że była w ciąży powinien ją uchronić od śmierci z rąk
"Ognia". Kto morduje kobietę w ciąży nie broni bowiem żadnego porządku,
żadnej reguły. Zasługuje na potępienie.
Spieszę
wyjaśnić, że zbrodnia taka miała miejsce. W sąsiadującym z Waksmundem
Ostrowsku rzeczywiście powieszono kobietę. W 1945 r. Na słupie
telegraficznym. Powieszona była w zaawansowanej ciąży. Na czym polega
zatem perfidia "Pana Pułkownika"?
Na tym, że mord ten miał
tło obyczajowe i nie miał prawie nic wspólnego z działalnością "Ognia".
Piszę "prawie", a nie "nic" z tego powodu, że to "Ogień", a nie Milicja
Obywatelska, wykrył sprawców tego odrażającego czynu (było ich dwóch),
wydał na nich m.in. za to (obciążały ich również inne czyny o
charakterze kryminalnym) wyrok śmierci, a następnie z jego rozkazu
zostali oni zlikwidowani. I tak oto ten, który ustalił sprawców zbrodni i
wymierzył im sprawiedliwość, został przedstawiony jako sprawca zbrodni.
I proszę mi wierzyć, praca "Pana Pułkownika" nie poszła na marne. Słowo
drukowane ma moc. A kiedyś miało większą niż ma teraz. Do dziś dla
niektórych mieszkańców Podhala sprawcą tej zbrodni pozostaje "Ogień". A
inni mówią o tym: Panie, a wiadomo jak tam było?
Uważny
czytelnik zapewne dostrzegł, że pośród przywołanych we wcześniejszych
partiach tekstu fragmentów szkalujących "Ognia", wyróżniłem przez
podkreślenie te ich części, w których pod adresem "Ognia" i jego
oddziału używany jest obraźliwy epitet "banda". Uczyniłem tak nie
dlatego, że jest on szczególnie wyszukany, wszak w zestawieniu z
"koniokradem i psychopatą, współdziałającym z SS-manami" nie robi raczej
większego wrażenia, ale po to, aby uprzytomnić szanownym czytelnikom
ciągłość stosowania, przez cały czas PRL-u, tej inwektywy wobec
człowieka, który niepodległość Polski i wolność jednostki ludzkiej cenił
nad życie. Zrobiłem tak również z tego powodu, że bardzo bym chciał
napisać, że to wszystko skończyło się wraz z upadkiem rządów partii
komunistycznej w Polsce. Że rok 1989 jest cezurą czasową dla tego typu
obelg kierowanych pod adresem "Ognia", że ten straszny dla prawdy,
wolności i pamięci o obrońcach tych wartości czas został odkreślony
"grubą kreską", że tylko pogrobowcy partii komunistycznej mogą jeszcze
poważyć się na coś takiego. Chciałbym tak napisać, ale nie mogę, bo
rozminąłbym się z prawdą.
Komuniści przez kilkadziesiąt lat kreowali opinie o "Ogniu". Zafałszowana propaganda miała zastąpić fakty skrywane w archiwach. Tak było również w przypadku spektaklu telewizyjnego "Rano przeszedł huragan" (premiera: 17 V 1965 r.), wyreżyserowanym przez Jana Bratkowskiego, na podstawie obrzydliwie szkalującej "Ognia" powieści byłego sekretarza powiatowego PPR w Nowym Targu, Władysława Machejka [zobacz: tzw. machejkizm], pod tym samym tytułem, w której autor zawarł fragmenty rzekomego notatnika Józefa Kurasia "Ognia", i który przez lata wielokrotnie cytowany był jako autentyk. Przygotowując swoje "dzieło" Bratkowski zwrócił się do Ministerstwa Spraw Wewnętrznych (spadkobierców Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego) o udostępnienie zdjęć zgrupowania "Ognia", które miały być wykorzystane w spektaklu. Ówczesny Zastępca Komendanta Wojewódzkiego MO ds. Bezpieczeństwa w Krakowie, znany już czytelnikom, płk UB/SB Stanisław Wałach zadbał o dostarczenie reżyserowi wytypowanych przez niego zdjęć, co pokazuje powyższy dokument. Proszę jednak szczególnie uważnie przyjrzeć się ostatniemu zdaniu, które ukazuje całą perfidię metod szkalowania niepodległościowego podziemia, w którym to "Pan Pułkownik" sugeruje, by nie przekazywać TVP zdjęcia zgrupowania "Ognia" w umundurowaniu WP, ponieważ mogłoby ono ukazać widzom skrzętnie ukrywaną prawdę, że jednak był to oddział niepodległościowej partyzantki, a nie - w myśl założeń komunistycznej propagandy - banda terrorystyczna, czy rabunkowa.
Rzekomy "notatnik Ognia" z książki Władysława Machejka "Rano przeszedł huragan" do dziś cytowany jest jako autentyczny dokument, a niechlubnym przykładem niech będzie choćby "słynny" Jan Tomasz Gross i jego książka "Strach. Antysemityzm w Polsce tuż po wojnie. Historia moralnej zapaści".
Za chwilę zapoznam szanownych czytelników z wyjątkami z pisarskiej twórczości Jacka Kuronia. Zanim jednak to nastąpi, jestem winien młodszym z nich kilka zdań wprowadzenia do tego wątku.
Na przełomie lat 80. i 90. ubiegłego stulecia, w pierwszych miesiącach i latach wolności Jacek Kuroń był u szczytu swej popularności. Jako jedna z ikon przedsierpniowej opozycji demokratycznej i czołowy działacz podziemia solidarnościowego lat 80., więzień polityczny PRL-u, cieszył się wówczas bardzo dużym zaufaniem społecznym. Jego obraz medialny można nakreślić następująco: serdeczny wobec zwykłych ludzi, bezpośredni, zatroskany o los pojedynczego człowieka, człowiek mądrego kompromisu - polityk, czy raczej działacz społeczny otwarty na racje innych (choć czasami na obrazie tym pojawiały się rysy, np. w 1992 r. - w sprawie lustracji, której był zdecydowanym wrogiem; w wywiadzie telewizyjnym poświęconym tej kwestii z wściekłością na twarzy mówił o zwolennikach lustracji jako o ludziach chorych z nienawiści.
Jego książka "Wiara i wina. Do i od komunizmu", wydana po raz pierwszy w 1989 r., biła rekordy popularności. Zapotrzebowanie na nią było tak duże, że już rok później wyszło trzecie wydanie tej książki. Czytamy tam:
Właściwie wszystko, co tu opowiadam, jest zarazem historią PRL-u [...].
(Jacek Kuroń, Wiara i wina. Do i od komunizmu, Niezależna Oficyna Wydawnicza, Warszawa 1990, Wydanie III, poprawione, s. 247)
Czytelnik
książki Kuronia nie powinien mieć zatem żadnych wątpliwości, że autor,
człowiek wysokiego zaufania publicznego, przedstawia obraz prawdziwy.
Zwłaszcza, gdy pisze o konkretnych ludziach. Po kilku kolejnych zdaniach
książki, pełniących rolę wprowadzenia do interesującego nas wątku,
czytelnik ma możliwość poznać dość specyficzną charakterystykę "Ognia",
przedstawioną przez Kuronia w formie opisu relacji współwięźnia, z
którym autor "Wiary i winy. Do i od komunizmu" siedział przez pewien
czas w jednej celi. Oto ona:
Ogień - Józef Kuraś - legendarny przywódca Podhala, najpierw należał do AK, potem założył własną bandę.
Ponieważ był antyakowski, po wojnie został szefem bezpieczeństwa w
Nowym Targu. Potem z całym Urzędem Bezpieczeństwa poszedł do lasu i
niesłychanie długo terroryzował Podhale.
(J. Kuroń, op. cit., s. 247)
Stop. Kilka słów koniecznego, jak sądzę, wyjaśnienia. W okresie walki przeciwko okupantowi niemieckiemu, która w przypadku "Ognia" datuje się od 1940 r. (od 1942 r. na stałe z bronią w ręku), należał on kolejno do Związku Walki Zbrojnej, Konfederacji Tatrzańskiej, Armii Krajowej i Ludowej Straży Bezpieczeństwa (od wiosny 1944 r.), która była zbrojną formacją konspiracyjnego Stronnictwa Ludowego "Roch" (rodzina "Ognia" była związana z ruchem ludowym, jego ojciec był aktywnym działaczem struktur powiatowych przedwojennego ruchu ludowego). Jesienią 1944 r. oddział dowodzony przez "Ognia" był oddziałem wykonawczym Powiatowej Delegatury Rządu na Kraj w Nowym Targu.
Siłą powyższych faktów owa "banda", o której pisze Kuroń, to oddział polskiej partyzantki niepodległościowej, mocno osadzony w strukturach Polskiego Państwa Podziemnego. Podkreślam, że w zdaniu pierwszym cytatu mowa jest o okresie okupacji niemieckiej.
Przejęta przez UB kartka z tekstem przysięgi obowiązującej we wszystkich oddziałach "Ognia": "Przysięgam Panu Bogu Wszechmogącemu, że będę wiernie służył Ojczyźnie swojej. Dla Polski Ludowej poświęcę swoje życie. Rozkazy swoich dowódców będę sumiennie wykonywał, o prawa należne chłopu i wsi polskiej będę walczył. Tajemnicy dochowam choćby padło przypłacić własną krwią. Tak mi dopomóż Bóg."
Nie jest prawdą, że "Ogień" został szefem UB w Nowym Targu dlatego, że był "antyakowski". W rzeczywistości został nim, na całe trzy tygodnie, realizując ówczesną polityczną koncepcję Stronnictwa Ludowego "Roch", polegającą na obsadzaniu własnymi ludźmi tworzących się terenowych struktur władzy. W uzyskaniu przez "Ognia" nominacji na to stanowisko pomocna była bez wątpienia współpraca z partyzantką radziecką, jaka była udziałem jego oddziału w końcowej fazie okupacji niemieckiej. Jak już wspomniałem, szefem UB w Nowym Targu "Ogień" był przez trzy tygodnie (do 11 kwietnia 1945 r.), po czym na czele większości obsady tegoż urzędu, wcześniejszych partyzantów z oddziału "Ognia", "poszedł w góry" walczyć o Polskę bez komunistów. Zdezerterowały wówczas także załogi kilku okolicznych posterunków MO, w większości składające się, podobnie jak UB w Nowym Targu, z podkomendnych "Ognia" z okresu partyzantki antyniemieckiej.
Dla czytelników książki Kuronia okres powojenny to kompletna degrengolada "Ognia", jego całkowity upadek także w sferze obyczajowej. W kolejnych wersach czytamy:
Otóż
Ogniowi co pewien czas podobała się jakaś dziewczyna, więc brał z nią
ślub. Czy zawierał małżeństwa w kościele, pod bronią, zmuszając księży
do udzielania kolejnych ślubów, czy obywał się bez kościoła, nieważne,
fakt, że wesela robił najhuczniejsze na świecie. Przy okazji rozwalał
czerwonych i Żydów. Właśnie w Rabce odbył się taki ślub. Ogień naprzód
wylał wódę, potem kazał wypuścić ją w rynsztoki, podpalił gorzelnię i w
świetle pożaru pędził w świetle kuligu z tą nowo poślubioną żoną.
(J. Kuroń, op. cit., s. 247)
Uprzedzałem, że czytelnik książki Kuronia dowie się, że po wojnie "Ogień" spadł na samo dno. Przy tym nie dziwi to, że "Ogień" stojąc na czele bandy terroryzował Podhale. Wszak bandy zwykle tak właśnie zachowują się na terenie, na którym grasują. Co bardziej wnikliwi powinni jednak zastanowić się dlaczego "Ogniowi" udawało się to tak długo, skoro wiadomo, że żadna partyzantka, a zwłaszcza ścigana przez władze z taką zaciekłością, jak partyzantka antykomunistyczna w Polsce, nie jest w stanie utrzymać się w terenie bez poparcia miejscowej ludności (gdyby choć promil sił użytych przez partię komunistyczną do zwalczania podziemia antykomunistycznego wykorzystany został do ochrony terenu Treblinki, książka Jana Tomasza Grossa "Złote żniwa" zostałaby odarta z jednego z najważniejszych wątków).
Natomiast,
śluby z dziewoją, która akurat co wpadła w oko watażce i krwawy kulig w
scenerii przesyconej wódą, żądzą i rynsztokiem, pełniącym rolę detalu
uwiarygodniającego opis, a jednocześnie symbolizującym całkowitą
degrengoladę nakreślonej w ten sposób postaci, robią jednak pewne
wrażenie. To iście filmowy obraz, przy którym "Dzika banda" z okresu
rewolucji meksykańskiej, odmalowana w filmie Sama Peckinpaha pod tym
samym tytułem, wydaje się być przy "Ogniu" i jego "bandzie" oddziałem
Armii Zbawienia. A z drugiego planu przebija się dyskretnie zarysowane
przez narratora tchórzostwo kleru katolickiego z Podhala. Bali się
watażki "Ognia" na tyle, że wprawdzie pod przymusem, ale jednak
uczestniczyli w ohydnych spektaklach profanacji sakramentu małżeństwa -
według Kościoła jednego z siedmiu sakramentów świętych.
"Najgroźniejsze było to, że banda «Ognia» miała oparcie w tamtejszym społeczeństwie".
(I sekretarz Komitetu Powiatowego PPR w Nowym Targu Jan Półchłopek)
Jak naprawdę było?
Otóż "Ogień" wziął ślub dwukrotnie. Po raz pierwszy w lutym 1940 r. Za
żonę pojął wówczas Elżbietę z domu Chorąży. Ich małżeństwo nie trwało
długo. Zostało przerwane 29 czerwca 1943 r., kiedy to oddział
żandarmerii niemieckiej, w odwecie za niepodległościową partyzantkę
"Ognia", zamordował jego żonę - Elżbietę, ich dwuletniego synka Zbyszka
(ur. 17 grudnia 1940 r.), a także 73-letniego ojca "Ognia" - Józefa. Dom
rodzinny "Ognia" został przez Niemców oblany benzyną i podpalony. Ciała
pomordowanych najbliższych "Ognia" Niemcy pozostawili w płonących
zabudowaniach. Mieszkańcom wsi Waksmund zabronili gaszenia pożaru. To
właśnie po tych wydarzeniach Józef Kuraś, używający dotychczas
pseudonimu "Orzeł", przyjął pseudonim "Ogień", pod którym walczył do
swej śmierci i pod którym przeszedł do historii.
Po raz drugi
"Ogień" wstąpił w związek małżeński w Święta Wielkanocne - 21 kwietnia
1946 r. (niedziela). Poślubił Czesławę z domu Polaczyk (zmarła w roku
2007). Uroczystość udzielenia sakramentu małżeństwa młodej parze miała
miejsce w biały dzień (zaczęła się o godz. 14.00), w kościele katolickim
w Ostrowsku. Sakramentu małżeństwa udzielił ks. Józef Dewera. Na czas
ceremonii zaślubin Ostrowsko zostało obstawione przez "Ogniowców".
Uroczystość przebiegła godnie i spokojnie. Następnego dnia na Górze
Waksmundzkiej, w masywie Turbacza, bawiono się i tańczono na weselu
wyprawionym przez "Ognia". Weselnikom przygrywała do tańca orkiestra
cygańska. Była to normalna, choć w anormalnych warunkach wyprawiona,
impreza weselna (oczywiście nikogo "przy tej okazji" nie "rozwalono",
ani czerwonego, ani Żyda). Do jesieni 1946 r. małżonka "Ognia"
przebywała przy oddziale. W listopadzie 1946 r., będąc w stanie
błogosławionym, została skierowana przez męża na kwaterę konspiracyjną w
Bochni. 2 lutego 1947 r. w szpitalu w Krakowie urodziła syna, któremu
zgodnie z życzeniem "Ognia" dała na imię Zbyszek. "Ogniowi" nie było
dane ujrzeć swego potomka. Zginął śmiercią samobójczą w niespełna trzy
tygodnie po przyjściu Zbyszka na świat. Mam zaszczyt znać Zbigniewa
Kurasia, aktualnie mieszkańca Nowego Targu, a także większość rodziny
Kurasiów mieszkającej w ich rodzinnym Waksmundzie. Dumni ludzie. Wiele
wycierpieli za samo nazwisko. Jak widać nie tylko w PRL-u.
Lato 1946, Kiczora. Józef Kuraś "Ogień" z żoną Czesławą z d. Polaczyk.