Administracja publiczna w narodowo-radykalnych koncepcjach
ustrojowych to nic innego, jak przejęte przez państwo i realizowane przez jego
zawisłe organy, a także przez organy samorządu terytorialnego1
zaspokajanie zbiorowych i indywidualnych potrzeb obywateli (Narodu),
wynikających ze współżycia ludzi w lokalnych społecznościach. Składa się na nią
całokształt struktur organizacyjnych w państwie narodowo-radykalnym oraz ludzi
zatrudnionych w tych strukturach spełniających zadania publiczne, zbiorowe i
indywidualne, reglamentacyjne i świadczące oraz organizatorskie podmiotów
kierowniczych i decydenckich.
Pojęcie administracji publicznej
Podejmując się próby określenia funkcji i charakterystyki
administracji publicznej w narodowo-radykalnych koncepcjach ustrojowych, na
samym wstępnie należy pokusić się o zdefiniowanie pojęcia pod którym kryje się
sama administracja publiczna.
Obydwa słowa (administracja i publiczna) pochodzą z języka
łacińskiego i oznaczają odpowiednio: służbę, kierowanie, zarządzanie czymś – „ministrare”
oraz zbiorowość, społeczność, coś służące ogółowi – „publicus”2.
Zauważyć należy, że w pierwszym słowie brakuje nam przedrostka „ad-”,
tak charakterystycznego dla polskiego słowa administracja. Jak podkreśla Jan
Zimmermann w swoim opracowaniu zatytułowanym „Administracja publiczna”, dodany
do łacińskiego słowa „ministrare” przedrostek „ad-” nadawać
ma znaczeniu cechę celowości, która objawiać się winna w głównej mierze pomocą,
przewodnictwem, zarządzaniem lub organizowaniem czegoś w imieniu innych,
prowadzącym do osiągnięcia ustalonego, zamierzonego celu3.
Ten sam autor podkreśla, że administracja publiczna jest „…sprawowana
przez państwo (lub przez wyodrębnione podmioty działające z upoważnienia
państwa) i realizująca dobro wspólne, czyli interes publiczny po to, aby
przynieść jakąś korzyść ogółowi (wspólnocie, państwu) albo też dba o interes
indywidualny, reprezentując interesy całego społeczeństwa lub wspólnoty, lub ze
względu na wyznawane powszechnie wartości”4.
Natomiast na stronach internetowych Sejmu Rzeczpospolitej
Polskiej, w zakładce zatytułowanej „Leksykon budżetowy”, znajdziemy również
definicję administracji publicznej, zgodnie z którą przez pojęcie administracji
publicznej należy rozumieć, cyt. „…zespół działań, czynności i
przedsięwzięć organizatorskich i wykonawczych prowadzonych na rzecz realizacji
interesu publicznego przez różne podmioty, organy i instytucje na podstawie
ustawy i w określonych prawem formach lub system złożony z ludzi, zorganizowany
w celu stałej i systematycznej skierowanej ku przyszłości realizacji dobra
wspólnego jako misji publicznej polegającej głównie (choć nie wyłącznie) na
bieżącym wykonywaniu ustaw, wyposażonych w tym celu we władztwo państwowe oraz
środki materialno-techniczne. Można również powiedzieć, iż administracją jest
działalność państwa realizująca jego cele, która nie jest ustawodawstwem ani
sądownictwem”5.
Pojęcie zaś interesu publicznego należy do kategorii tzw.
pojęć nieostrych, a stanowić go ma relacja pomiędzy stanem faktycznym, a jego
oceną. U podstaw zatem interesu publicznego, zwłaszcza w narodowo-radykalnych
koncepcjach ustrojowych, winny leżeć w pierwszej kolejności korzyści ogółu, a
nie partykularne interesy jednostki.
Funkcje i charakterystyka administracji publicznej w
państwie narodowo-radykalnym
Biorąc pod uwagę próbę zdefiniowania pojęcia
narodowo-radykalnej administracji publicznej pod względem podmiotowym można
stwierdzić, że dotyczy ona w głównej mierze wyspecjalizowanych organów władzy
publicznej, realizujących określone zadania, czy też innymi słowy pisząc cele,
na rzecz Narodu jako takiego, ale także lokalnych społeczności, czy też
poszczególnych jednostek. Patrząc natomiast przez pryzmat funkcji administracji
publicznej w narodowo-radykalnych koncepcjach ustrojowych, jakie pełnić
powinna, można wyróżnić tutaj całą gamę przymiotów jej przypisanych, głównie o
charakterze władczym. Można im przypisać takie role, jak:
porządkowo-reglamentacyjna, świadcząca, kierująca, pomocnicza, czy też
wykonawcza.
Jak zostało podkreślone wyżej, administracja publiczna w
kontekście narodowo-radykalnym, ale również tym ogólnym, wiąże się w dużej
mierze z tzw. władztwem administracyjnym, którego przejawem jest tzw. przymus
administracyjny, charakteryzujący się prawem wydawania jednostronnych aktów i
przymus ich wykonania. Jednakże administracja publiczna w narodowo-radykalnych
koncepcjach ustrojowych to nie tylko zadania o charakterze władczym, ale przede
wszystkim pomocowym, nie wymagającym działań przymusu. Do tego rodzaju
aktywności administracyjnej można zaliczyć wszelkiego rodzaju środki pomocowe
przekazywane w przypadku chociażby klęsk żywiołowych, takich jak powodzie, czy
coraz bardziej powszechne w Polsce trąby powietrzne etc. Z kolei, w
przeciwieństwie do systemu demoliberalnego, podział funkcji administracyjnych,
na te o charakterze władczym i niewładczym, w państwie narodowo-radykalnym
staje się pojęciem iście historycznym. W narodowo-radykalnych koncepcjach
ustrojowych bowiem jedna, klasyczna rola administracji publicznej (władztwo),
przeplata się z drugą (wsparciem) i to z różnego rodzaju względów. W tym też
stanie trudno mówić w narodowym radykalizmie o dwufunkcyjnym modelu administracji
publicznej, a należy ją rozpatrywać z punktu widzenia wielu zadań, jakie na
niej spoczywają.
Mając na uwadze powyższe, wśród funkcji, jakie spełniać
będzie narodowo-radykalna administracja publiczna wymienić należy m.in.:
a) funkcję porządkowo-reglamentacyjną,
charakteryzującą się ochroną porządku publicznego i bezpieczeństwa zbiorowego.
Częstokroć zwana jest ona reglamentacyjną. Dotyczy przede wszystkim regulowania
życia obywateli/ Narodu (zobrazowaniem ww. funkcji może być np. ustawa dotycząca
ruchu drogowego, określająca prawa i obowiązki uczestników ruchu drogowego, czy
też wszelkiego rodzaju stosowanie nakazów, zakazów i pozwoleń).
b) funkcję regulatora rozwoju
gospodarczego, stosującego klasyczne instrumenty policyjne i racjonujące, w
postaci chociażby wspomnianego już powyżej zezwolenia, czy też różnych ceł i
kontyngentów. Wywierać ona będzie również duży wpływ na zarządzanie gospodarką
narodową. Administracja publiczna w państwie narodowo-radykalnym może nie tylko
ingerować w życie gospodarcze (interwencjonizm), ale i samodzielnie prowadzić
działalność gospodarczą (etatyzm).
c) funkcję świadczącą – czyli
świadczenia usług publicznych lub ich świadczenia za pośrednictwem instytucji
świadczących, należących do sektora publicznego (przedsiębiorstw użyteczności
publicznej, zakładów administracyjnych, etc.). W ramach tej funkcji organy
narodowo-radykalnej administracji publicznej mają zaspokajać potrzeby
społeczne, np. utrzymując szpitale, szkoły, przedszkola itp. Co ciekawe, współcześnie
ten rodzaj roli, jaką ma odgrywać narodowo-radykalna administracja publiczna
jest bardzo mocno eksponowany w szczególności w krajach hołdujących koncepcjom
państw socjalnych, szczególnie skandynawskich, czy też u naszych zachodnich
sąsiadów – Niemców.
d) funkcję kierującą –
przejawiającą się w gruncie rzeczy naciskiem na rozwój i zarządzanie różnymi
dziedzinami życia społecznego, gospodarczego, czy też kulturalnego.
e) funkcję organizatorską –
której zadaniem jest podejmowanie przez narodowo-radykalne organy
administracyjne, samodzielnych i kreatywnych działań, zmierzających do
osiągnięcia zamierzonego efektu. Przykładem tego rodzaju aktywności mogą być
działania urzędników, ukierunkowujące na pozyskanie chociażby wsparcia z
dostępnych funduszy państwowych.
f) funkcję
właścicielską – charakteryzującą się wykonywaniem wszelkich uprawnień
właścicielskich w stosunku do pozostającego w jej dyspozycji majątku
publicznego. Przez majątek publiczny należy rozumieć zaś zarówno dobro
publiczne, majątek administracyjny, jak i gospodarczy. Na dobro publiczne
składają się wszystkie te składniki majątkowe, z których korzystać mogą wszyscy
obywatele/ Naród bez posiadania jakiegokolwiek zezwolenia. Należą do nich drogi
publiczne, wody, czy lasy. Majątek gospodarczy tworzą zaś takie dobra, które
pozwalają realizować zadania publiczne. Z kolei majątek administracyjny, to
wszelkiego rodzaju budynki urzędów, środki trwałe, czy inne składniki
majątkowe, takie jak np. samochody.
g) funkcję wykonawczą – polegającą
w gruncie rzeczy na wykonywaniu i realizacji zapisów ustawowych – przepisów
prawa. W myśl zasad, jakimi winna kierować się narodowo-radykalna administracja
publiczna, jak również jej obywatele/ Naród, organy i instytucje administracji
muszą przestrzegać prawa, zgodnie z konstytucyjnymi zasadami legalizmu, państwa
prawa i państwa praworządnego. Wykonywanie prawa ma miejsce nie tylko w ramach
prawa administracyjnego materialnego (gdy urzędnik w sposób władczy reguluje
prawa i obowiązki obywateli), ale i na gruncie prawa proceduralnego (gdy organ
wydaje decyzję administracyjną na podstawie przepisów). Tym też przejawia się
rola wykonawcza narodowo-radykalnej administracji publicznej. Czasem jednak
urzędnicy będą mogli opierać swoje decyzje na podstawie uznania
administracyjnego (tzw. swobodne uznania), wynikającego np. z ewentualnego
braku dookreślenia danego przepisu prawnego i ujęcia go w sztywne ramy prawne.
Uznanie takie będzie mogło jednak mieć dobroczynną rolę, gdy w grę będą
wchodziły chociażby tzw. względy społeczne.
h) funkcję
kontrolno-nadzorczą – ten rodzaj roli jaką pełnić będzie narodowo-radykalna
administracja publiczna dotyczy jak sama nazwa wskazuje kontroli i nadzoru
prowadzonego w stosunku do instytucji, jednostek (wobec których dany organ
posiada takie władztwo) i podmiotów gospodarczych. Przejawia się ona przede
wszystkim wszelkiej maści inspekcjami i weryfikacjami dotyczącymi prawidłowości
działania i wydatkowania środków finansowych przez podmioty wobec których
prowadzony jest nadzór. Przykładem może tutaj być nadzór organów publicznych
nad działalnością stowarzyszeń, czy fundacji.
i) funkcję
prognostyczno-planistyczną – objawiającą się formułowaniem przez
narodowo-radykalne władze publiczne (administrację publiczną) różnych prognoz,
np. wzrostu zanieczyszczenia środowiska naturalnego.
j) i wreszcie
funkcja pomocnicza – charakteryzująca się przede wszystkim prowadzeniem różnych
wykazów, spisów i kartotek, służących celom ewidencyjnym, czy rejestracyjnym,
np. ewidencja ludności, nieruchomości, rejestr pojazdów, itp.
Śledząc na przestrzeni lat rozwój administracji publicznej
w demoliberalnym systemie prawnym można pokusić się o stwierdzenie, że w
narodowo-radykalnych koncepcjach ustrojowych nabierać ona będzie znacznie
większego znaczenia niż kiedykolwiek i gdziekolwiek wcześniej. Różnego rodzaju
środki pomocowe, dystrybuowane w głównej mierze przez organa administracji oraz
ich szerokie wsparcie w pozyskiwaniu pomocy socjalnej i finansowej staną się
nieodłącznym elementem każdej jednostki samorządu terytorialnego, której zależy
na dobru swoich mieszkańców i rozwoju obszaru który zamieszkują. Należy zwrócić
uwagę, że gdyby nie organy administracji publicznej, trudno byłoby zwykłym
obywatelom uzyskać różnego rodzaju wsparcie, wykorzystać prawidłowo i zgodnie z
prawem oraz przeznaczeniem otrzymane środki, jak i najzwyklej w świecie móc się
dalej rozwijać i to w znaczeniu zarówno indywidualnym, jak i zbiorowym. Tym
samym rola jaką odgrywać będzie narodowo-radykalna administracja publiczna, jak
również jej funkcje nadal będą się rozszerzać i ewoluować. Podkreślenia wymaga
jednak to, że coraz więcej zadań przypisywanych narodowo-radykalnym organom
publicznym będzie cedowanych również na organizacje pozarządowe, których rola
będzie także wzrastać i nabierać zupełnie innego znaczenia niż w świecie
demoliberalnym. Charakterystyczne będzie również zjawisko przenoszenia
uprawnień z administracji rządowej na rzecz samorządowej administracji lokalnej
(tzw. decentralizacja władzy na rzecz lokalnych społeczności)6 w
myśl zasady nic o nas bez nas. Nie wolno przy tym zapominać, że
narodowo-radykalna administracja publiczna przede wszystkim ma być dla ludzi i
Narodu, służyć i pomagać ludziom, zamiast utrudniać im życie, jak ma to często
miejsce w dobie współcześnie nam panującego kapitalizmu.
Norbert Wasik
– dumny mąż i ojciec. Absolwent Kolegium Jagiellońskiego - Toruńskiej Szkoły
Wyższej. Manager związany z sektorem FMCG. Publicysta, działacz społeczny i
narodowo-radykalny. Biegacz amator i fan długich dystansów, pasjonat historii,
gór, górali i góralszczyzny. Idealista, romantyk i pragmatyk w jednej osobie,
entuzjasta innowacji i nowych technologii.
BIBLIOGRAFIA:
1. N. Wasik, „Współczesne rozwiązania ustrojowe. Narodowy
radykalizm wobec samorządu terytorialnego”, Magna Polonia nr.4/ 2017
2.
www.pl.wiktionary.org [on-line]. Publicus. World Wide Web:
https://pl.wiktionary.org/wiki/publicus
3. J. Zimmermann, „Prawo administracyjne”, Skrypt –
wydanie 5, Wolters Kluwer, rok 2012, s. 25
4. J. Zimmermann, „Prawo administracyjne”, Skrypt –
wydanie 3, Wolters Kluwer, s.3
5. www.sejm.gov.pl. Administracja publiczna. World Wide Web:
http://sejm.gov.pl/Sejm7.nsf/BASLeksykon.xsp?id=3B2030ED865DCD89C1257A780044A4CE&litera=A
6. N. Wasik, „Współczesne rozwiązania ustrojowe. Narodowy
radykalizm wobec samorządu terytorialnego”, Magna Polonia nr.4/ 2017