Przyjaciele Maurrasa tworzą
zuchwałą awangardę, która wydała wojnę pyskom, które zniszczyły
wszystko, czegokolwiek dotknęły się w naszym kraju; zasługa tych młodych
ludzi dla historii będzie olbrzymia, gdyż spodziewamy się, że dzięki
nim kłamliwy reżim niedługo upadnie. [1]
Cercle Proudhon to jedna z pierwszych
grup, która dążyła do połączenia elementów pozornie różnych doktryn.
Działacze wywodzący się z Action Francaise (AF) oraz syndykaliści z CGT
(Confédération générale du travail) postanowili doprowadzić do powstania
grupy łączącej elementy monarchii, nacjonalizmu i syndykalizmu. Grupy,
która zbuduje podwaliny pod nowy ruch, który położy kres starym ideom i
wyjdzie naprzeciw nowej epoce.
W początkach XX wieku Action Francaise dążyło
do zbliżenia z przedstawicielami klasy robotników – pariasów
liberalnego, mieszczańsko-arystokratycznego świata. Oszukanych przez
parlamentarnych socjalistów, którzy skupiali się w związkach zawodowych,
przejmujących myśl Georgesa Sorela. Odrzucali działalność demokratyczną
na rzecz akcji bezpośredniej. W tym czasie nacjonaliści z Action Francaise zaczęli
promować późną myśl Pierre’a Josepha Proudhona. Według Proudhona
należało zbudować społeczeństwo zdecentralizowane i federalne oparte na
wspólnocie, pozbawione mieszczańskiej kultury i obyczajowości. Według
działaczy AF tylko monarcha był w stanie zapewnić bezpieczeństwo i
wolność takim społeczeństwom. Co więcej sam lider ugrupowania Charles
Maurras pisał pozytywne teksty zarówno o Proudhonie nazywając go wielkim
Francuzem, jak i o socjalizmie, który jest psuty przez demokrację.
W niedługim czasie doszło do zacieśnienia współpracy między AF oraz Jeunes (żółtymi związkami zawodowymi). Monarchiści i syndykaliści pod opieką Sorela mieli wspólnie tworzyć czasopismo "La Cite francaise",
które nigdy się nie ukazało. Jednak dzięki tej inicjatywie doszło do
spotkania Gerogesa Valoisa oraz Eduarda Bertha, którzy 16 grudnia 1911
roku założyli Cercle Proudhon. Platformę wymiany poglądów
działaczy różnych opcji politycznych, dla których ważna była silna,
samorządna, monarchistyczna Francja bez liberalizmu, demokracji i
niszczącego korporacje zawodowe kapitalizmu. Pismem grupy były „Zeszyty”
(Cahiers du Cercle Proudhon), w których wyłożony został program.
Inicjatywa dość szybko uległa
osłabieniu, a następnie rozbiciu. Głównym powodem, który zakończył
działalność grupy, był stosunek do I wojny światowej. Syndykaliści
francuscy byli przeciw udziałowi Francji w walkach, kierował nimi
internacjonalizm. Po wojnie członkowie CP zaczęli włączać się w
inicjatywy młodofrancuskie i faszystowskie.
Pomimo tego, że sam projekt upadł, do
dziś budzi wiele kontrowersji w środowiskach narodowych i lewicowych.
Zdecydowanie wyprzedził swoją epokę, udowodnił, że można doprowadzić do
syntezy nacjonalizmu i socjalizmu, który dla wielu narodowców (zwłaszcza
polskich) jest nie do przyjęcia. Skupił się na elementach, na których
dzisiaj współczesny, europejski, świadomy nacjonalizm opiera swój
program: walce z liberalizmem, mieszczaństwem duchowym, kapitalizmem
niszczącym rodzimy przemysł, liberalną demokracją wraz z jej
następstwami oraz autorytarnym, scentralizowanym państwem.
Cahiers du Cercle Proudhon, pierwsze wydanie, styczeń-luty 1912 r.:
Francuzi, którzy spotkali się, aby
założyć Cercle Proudhon są nacjonalistami. Patron, którego wybraliśmy
dla naszej grupy, ma pozwolić na zbliżenie z Francuzami, którzy nie są
nacjonalistami, nie są rojalistami, a którzy do nas dołączą, aby brać
udział w życiu Cercle Proudhon i redakcji "Zeszytów". Grupa
założycielska, składa się z ludzi o różnym pochodzeniu, żyjących w różnych warunkach, którzy nie mają wspólnych aspiracji
politycznych, i którzy będą swobodnie wyrażać swoje poglądy w
"Zeszytach". Federalistyczni republikanie, integralni nacjonaliści i
syndykaliści, wszyscy jesteśmy tak samo zainteresowani naprawą państwa
francuskiego zgodnie z zasadami przyjętymi z
francuskiej tradycji, którą znajdujemy w Proudhonie i ruchach
syndykalistycznych. Naszą ideę określają następujące punkty:
Demokracja jest najpoważniejszym
błędem minionego wieku. Jeśli chcemy żyć, jeśli chcemy pracować, jeśli w
życiu społecznym chcemy zachować najwyższe ludzkie gwarancje w
produkcji i kulturze; jeśli chcemy uchronić i
zwiększyć moralny, intelektualny i materialny kapitał cywilizacji,
naturalnym jest zniszczenie demokratycznych instytucji.
Idealna demokracja jest najbardziej
głupim ze snów. Historyczna demokracja, realizowana w barwach
współczesnego świata stanowi śmiertelną chorobę narodów, społeczeństw,
rodzin i jednostek. Wychowują nas bez znajomości cnoty, zachęcają nas do
uznania wszystkich form tego systemu. Teoretycznie jest to reżim
wolności; praktycznie nienawidzi prawdziwych swobód i poddaje nas
wielkim firmom złodziei i politykom zależnym od finansistów lub
zdominowanych przez tych, którzy żyją z wyzysku producentów. Demokracja pozwoliła w gospodarce i
polityce na ustanowienie kapitalistycznego reżimu, który niszczy ducha
polis, demokratyczne idee niszczą symbole narodu, rodziny i moralności,
zastępując prawo krwi prawem złota. Demokracja żyje dzięki złotu i
perwersji inteligencji. Umrze, jeśli nastąpi przebudzenie ducha oraz
utworzenie instytucji, które Francja stworzy bądź odtworzy dla obrony
wolności oraz duchowych i materialnych wartości. To
podwójne zobowiązanie, którego podejmiemy się w działalności Cercle
Proudhon. Będziemy walczyć bezlitośnie przeciwko fałszywej nauce, która
służy do uzasadniania idei demokratycznej i jej systemów gospodarczych
stworzonych do ogłupiania klasy pracującej. Będziemy gorliwie wspierać
ruchy, które przywracają wolność we Francji, w formach właściwych dla
współczesnego świata. Ruchy, które pozwalają ich działaczom żyć dzięki
działalności, a tym samym zaspokajają ich poczucie honoru, tak samo, jak
gdyby ponieśli śmierć na polu walki.
Założyciele Cercle Proudhon oraz redaktorzy “Zeszytów”:
Jean Darville, Henri Lagrange, Gilbert Maire, René de Marans, André Pascalaon, Marius Riquier, Georges Valois, Albert Vincent.
Wstęp oraz tłumaczenie tekstu - Tomasz Kosiński
Wstęp oraz tłumaczenie tekstu - Tomasz Kosiński
Za: http://szturm.com.pl/index.php/miesiecznik/item/184-deklaracja-programowa-cercle-proudhon-o-probie-polaczenia-socjalizmu-z-nacjonalizmem