Falanga Hiszpańska (hiszp. Falange Española) to hiszpańskie
narodowo-syndykalistyczne ugrupowanie polityczne założone 29
października 1933r. przez José Antonio Primo de Riverę.
Jej założyciel to jeden z twórców i czołowych ideologów narodowego
syndykalizmu, hiszpański polityk, pisarz polityczny. Urodził się 24
kwietnia 1903 r. w Madrycie. 13 maja tego samego roku został ochrzczony w
kościółku pod wezwaniem świętej Barbary w miasteczku Salesas Reales.
Naukę akademicką zaczął od nauki prawa, co było w tamtych czasach
bardzo powszechne wśród ludzi, którzy chcieli poświęcić się działalności
politycznej. Uzyskał dyplom adwokata niedługo przed wezwaniem do
odbycia obowiązkowej służby wojskowej. Warto wspomnieć, że w rodzinie
Primo de Rivery tradycyjne były kariery wojskowe. Oprócz prawa i wojska
interesował się również poezją oraz językami obcymi, był również
znakomitym pisarzem publicystą – w czasach frankowskich (po zwycięstwie w
wojnie domowej) wyszło krytyczne opracowanie kanonu tekstów
politycznych i literackich Jose Antonio w 11 tomach.
Dnia 29 października 1933 r. założył w Madrycie, w kinoteatrze Comedia,
organizację La Falange Española – Falangę Hiszpańską. Z początku
wymarzył sobie, aby narodziny nowego ruchu odbyły się w Burgos,
chwalebnym grodzie El Cida, w dniu 7 października, w rocznicę
zwycięskiej bitwy morskiej pod Lepanto oraz święto Matki Boskiej
Różańcowej. Gubernator cywilny Burgos nie wyraził na to jednak zgody.
Obrady w kinoteatrze Comedia zdominował będący znakomitym mówcą
Jose Antonio, oprócz którego występowało zaledwie kilku innych mówców.
Pretekstem do zgromadzenia stała się kampania do parlamentu okręgu w
Kadyksie (Andaluzja), do którego kandydował założyciel Falangi – władze
nie mogły zakazać takiego zgromadzenia. Jose Antonio w porywającej mowie
stwierdził „Ruch dziś nie jest partią, jest czymś znacznie więcej;
jest ruchem, możemy powiedzieć, że antypartią. […] Jego inspiracją jest
myśl prawicowa, ale jego bazą jest lewicowa idea sprawiedliwej
organizacji ekonomicznej.”
Teza programowa jego oracji sprowadzała się do stwierdzenia, że „komunizm to nowa inwazja barbarzyńców”.
Zasadniczą kwestią jest oferta, z jaką Falanga wystąpiła do Narodu.
Program Falange Española – 27pkt. wypracowanych i opublikowanych w
1934r. bazował po części na wzorach i ideologii faszyzmu Włoskiego. Był
oczywiście odpowiednio narodowo zmodyfikowany. Z programów i praktyki
europejskich ruchów faszystowskich zaczerpnął na przykład rzymskie
pozdrowienie Ave Caesar – salut rzymski, przemarsze z
pochodniami, mundury, liczne manifestacje, organizacje dla kobiet czy
pomoc charytatywną oraz oczywiście ideę nieomylnego wodza. Co ciekawe,
statut Falangi Hiszpańskiej dopuszczał wewnętrzną dyskusję i kontrolę
władzy wykonawczej przez odpowiednie ciała statutowe – była to nowość w
stosunku do klasycznych ruchów radykalnych tamtego okresu, zarówno
lewicowych, jak i prawicowych.
Falanga szerokim frontem zwróciła się do proletariatu, sięgając po
elementy typowej lewicowej propagandy. W 1973 r. Manuel Canterero del
Castillo opublikował pracę pt. „Falanga i socjalizm”, w której poddał
zestawieniu program gospodarczy Falangi i tezy socjalistyczne z lat 30.
XX wieku i dowiódł, że w sferze ekonomicznej Falanga była ugrupowaniem
silnie socjalizującym w wersji syndykalistycznej.
Akcentowała jednak bardzo wysoką pozycję wartości duchowych i
religijnych, można więc rzec – lewica w gospodarce, prawica w życiu
społecznym i politycznym.
Swoją ciekawą historię oraz ogromny wpływ na wizerunek organizacji miała porywająca pieść – hymn Cara al Sol (hiszp.
Twarzą ku słońcu). Falangiści cierpieli i niejako popadali w kompleksy
nie mając własnej bojowej pieśni, gdyż musieli się posiłkować surogatami
tj. hiszpańskimi wersjami pieśni nazistowskich bądź faszystowskich. 17
listopada 1935r. odbyło się w Madrycie ogromne spotkanie, na które miało
przybyć 12 tys. falangistów. Jose Antonio domagał się, aby wreszcie
zrodził się „nasz bojowy hymn”. Niestety, mimo kilku prób, nie udało się stworzyć pieśni, która przyświecałaby falangistom w ich dążeniu do zwycięstwa.
Zgodnie z poleceniem wodza, 3 grudnia 1935 r. pod wieczór czołówka liderów Falangi zebrała się w baskijskim barze Cueva del Orkompon.
Po zamknięciu lokalu i zabezpieczeniu go bojownikami-falangistami,
zabrano się do układania słów pieśni. Jose Antonio wyjawił swe
oczekiwania – „Nasz hymn powinien być pieśnią radosną, pełną werwy, odrzucającą nienawiść, ale być głosem wojny i miłości.” I tak oto narodziła się pieśń, która do dnia dzisiejszego najbardziej boli i uwiera czerwonych w Hiszpanii oraz na świecie.
Prezentacja hymnu Cara al Sol odbyła się 2 stycznia 1936 r. w kinie Europa w
Madrycie. Gdy wybuchło wojna domowa, autor melodii pieśni – Juan
Telleria został w Madrycie. Oddziały narodowe szturmowały stolicę
śpiewając swój umiłowany hymn. Rozwścieczyło to republikańskich
milicjantów, którzy by najpewniej Juana Telleria rozstrzelali, uratował
go jednak gest republikańskiego majora Daniela Ortegi Martineza, który
orzekł „sztuka nie jest przestępstwem” i nakazał autora melodii Cara al Sol
wtrącić do więzienia. Ostatecznie Telleria zmarł na chorobę alkoholową w
1949r. – niespełna dziesięć lat po zakończeniu hiszpańskiej wojny
domowej.
Jak wiadomo, Falanga Hiszpańska odegrała kluczową rolę podczas wojny
1936-39. W chwili rozpętania wojny domowej (lipiec 36’), liczba członków
wynosiła 36 tysięcy, rok później już 240 tysięcy, w roku 1938 około 362
tysiące, a w 1939r. ponad 650 tysięcy. Po wojnie – w 1942r. Falange
Española liczyła ponad milion członków. Szacuje się, że w armii generała
Franco służyło ok. 150tys. Falangistów.
Na kilka tygodni przed rozpętaniem wojny, kraj był bardzo bliski
stanu anarchii. Podano do wiadomości publicznej informację o 61 zabitych
i 224 rannych w rozruchach oraz 74 zamachach bombowych na mieszkania
prywatne, posiadłości wiejskie, nieruchomości kościelne oraz lokale
ugrupowań prawicowych w samym lipcu 1936 roku. Warto przypomnieć, że już
w 1931 r. ugrupowania anarchistyczne liczyły ponad 600 tys. członków, w
‘36 liczyły ponad milion. Większe i bardziej liczące się od nich były
jednak organizacje komunistyczne.
Już 15 lipca 1936 r. czyli zaledwie 2 dni przed wybuchem wojny
domowej, republikański rząd aresztował 185 działaczy Falangi i zamknął
wiele lokali partyjnych w samej Barcelonie.
Falangiści jeszcze kilka dni przed 17 lipca zbrojnie sprzeciwiali się
rządom republikanów oraz wylaniem się na ulice anarchistów i
komunistów. 11 lipca o godzinie 21:45 grupa członków Falangi
zlikwidowała Jose Castillo, komunistycznego porucznika, który zabił
kilku falangistów podczas strzelaniny na madryckim cmentarzu 17
kwietnia. Następnie 2 dni później – 13 lipca, komunistyczna Gwardia
Szturmowa o 2 w nocy wyruszyła aresztować kilku parlamentarzystów
popierających Falangę. Gdy nie zastali żadnego z nich w domu,
postanowili aresztować Calvo Sotelo – znanego monarchistę. Jednak
chwilkę po opuszczeniu domu, młody milicjant-socjalista Victoriano
Cuenca oddał mu strzał w tył głowy. W podobny sposób został zabity przez
komunistów założyciel Falange Española – Jose Antonio Primo de Rivera.
Został on aresztowany w marcu 1936 po wyborczym zwycięstwie Frontu Ludowego miesiąc wcześniej.
W jego mieszkaniu znaleziono rzekomo nielegalną broń (dwa pistolety i
amunicję), są jednak przesłanki wskazujące, że została ona podrzucona
przez policję w czasie rewizji. Kilka dni po wybuchu wojny planowano go
odbić, zgromadzono nawet 67 ochotników Falangi, którzy byli gotowi odbić
wodza za cenę własnego życia. Jednak decyzję o przeprowadzeniu akcji
uzależniono od decyzji Jose Antonio, z którym utrzymywano wtedy kontakt –
stanowczo sprzeciwił się tego typu awanturze, gdyż zdawał sobie sprawę z
tego, że więzienie było niemalże niemożliwe do zdobycia. Wyrok na nim
wykonano 20 listopada 1936r. Jego ciało spoczywa w Dolinie Poległych (Valle de los Caídos),
wybudowanej przez Francisco Franco w 1959 r. by upamiętnić skalę wojny
i nawiązywać do imperialnej przeszłości Hiszpanii Królów Katolickich.
Po ataku Niemiec na ZSRR 22 czerwca 1941 r. działacze hiszpańskiej
Falangi przystąpili do organizowania formacji wojskowej do walki u boku
armii niemieckiej. ”Błękitna Dywizja” lub „250 hiszpańska dywizja
ochotnicza” walczyła na froncie wschodnim od 20 lipca 1941 r. do 20
października 1943 r. Ogółem przez jednostkę przewinęło się ok. 45 tys.
żołnierzy, a jej straty wyniosły ok. 5 tys. poległych i 8 tys. rannych.
Po zakończeniu rządów generała Franco w 1975 (dokładniej jego
śmierci) i powrotu demokracji do Hiszpanii, Falanga Española
Tradicionalista y de las Juntas de Ofensiva Nacional-Sindicalista
podzieliła się na kilka ugrupowań:
– Falange Española de las JONS (FE de las JONS)
– Falange Auténtica (FA)
– Mesa Nacional Falangista (MNF)
– FE/La Falange.
Za: http://narodowcy.net/maksymilian-kawa-historia-falange-espanola/
