Hezbollah powstał w czasie wojny domowej
w Libanie w 1982 roku, gdy władze Iranu wysłały 1200 instruktorów z
elitarnej formacji Strażników Rewolucji (Sepah-e Pasdaran e-Enghelab e-Islami)
do Libanu okupowanego przez wojska izraelskie. Początkowo miała to być
grupa, której zadaniem było utworzenie antyizraelskiego ruchu oporu,
jednak później wokół tej grupy zaczęły skupiać się milicje szyickie,
ochotnicy oraz część funkcjonariuszy milicji szyickiej Ruch Amal (حركة
أمل – Harakat Amal) o profilu prosyryjskim. W czasie wojny
libańskiej jednostki Hezbollahu walczyły przeciwko armii izraelskiej i
kolaboracyjnym, proizraelskim oddziałom Armii Południowego Libanu.
Czas wskazać teraz ideologię Hezbollahu. Nazwa partii pochodzi od słów Partia Boga znajdujących się w Koranie (58:22): On
wprowadzi ich do Ogrodów, gdzie w dole płyną strumyki; oni będą tam
przebywać na wieki. Bóg znalazł w nich upodobanie i oni mają upodobanie w
Nim. Oni stanowią Partię Boga. O, tak! Zaprawdę, partię Boga – oni są
szczęśliwi! W 1985 roku przedstawił swój manifest, w którym
postulował początkowo stworzenie islamskiej republiki na wzór Iranu, z
której idee rewolucji oraz nowego ładu islamskiego łatwo przechodziłyby
do ościennych państw arabskich. W 1992 roku, kiedy to Partia Boga
zwróciła się bardziej w stronę życia politycznego, a nie walki zbrojnej,
automatycznie włączyła się w proces libanizacji poglądów oraz struktur.
Taki zbieg wydarzeń pokazał, że cele stworzenia państwa islamskiego w
Libanie oraz rozprzestrzenianie rewolucji pozostały tylko w sferze
postulatów i ideologii. Swoją popularność Hezbollah zawdzięcza
eksponowaniu postulatów nacjonalistycznych, pomocy lokalnej oraz
szyickiej ludności. Takie podejście powoduje, że Partia Boga znajduje
poparcie wśród całej libańskiej społeczności, co przejawiało się we
wzroście poparcia Hezbollahu. Oprócz tego innymi celami tejże
organizacji są: doprowadzenie do wycofania się sił ONZ z terytorium
Libanu (głównie amerykańskich i francuskich), zwalczanie wszelkich
wpływów świata zachodniego oraz zmuszenie do wycofania się wojsk
izraelskich i w ostateczności zniszczenie państwa Izrael, na którego
gruzach Hezbollah ustanowi rządy muzułmanów nad Palestyną. Oprócz tego
Hezbollah domagał się rozliczenia polityków Falangi Libańskiej z
odpowiedzialności, jaką ponieśli za wybuch wojny domowej w Libanie.
Warto tu jeszcze podkreślić, że Hezbollah nie jest związany z radykalnym
islamem, a także jest tolerancyjny wobec chrześcijaństwa, co wyraża się
w sprzeciwie wobec prześladowań wyznawców tej religii w regionie.
Działacze ugrupowania w każde Boże Narodzenie składają życzenia
chrześcijanom, a we wrześniu 2012 roku witali oni Benedykta XVI podczas
jego wizyty w Libanie.
W sensie strukturalnym Hezbollah składa się z organu kierowniczego, jakim jest szura
(rada), w której skład wchodzi dwunastu duchownych oraz komitetów ds.
politycznych, ideologicznych, propagandowych, militarnych i
sądowych. W dolinie Bekaa, południowym Libanie i południowym Bejrucie
istnieją mniejsze rady i komitety podlegające radzie głównej, która
przekazuje im ogólnikowe wytyczne do swoich pomniejszych organów, te
z kolei formułują konkretne decyzje i nadzorują ich wykonywanie w
terenie. Na terenach przez siebie kontrolowanych ugrupowanie zbudowało
swoiste państwo w państwie będące poza kontrolą rządu w Bejrucie,
prowadzi cztery szpitale, dwanaście klinik (które to szpitale i kliniki
oferują pomoc medyczną po niższej cenie w
odróżnieniu od szpitali prywatnych w Libanie), dwanaście szkół i dwa
centra agro – gospodarcze. Duchowym Przywódcą był zmarły 4 lipca 2010
roku szejk Mohammed Hussein Fadlallah, na chwilę obecną przywództwo
sprawuje Hassan Nasrallah. Jako partia polityczna funkcjonuje w ramach
Sojuszu 8 Marca, który składa się z
partii prosyryjskich i proirańskich, na przykład Amalu, Libańskiej
Partii Baas oraz Wolnego Ruchu Patriotycznego. Blok ten najsilniejsze
wsparcie posiada wśród ludności szyickiej oraz chrześcijańskiej. W
wyborach z roku 2009 Partia Boga w ramach swojego sojuszu zdobyła aż 13
miejsc w parlamencie, co pokazuje, że jest to liczący się ruch
polityczny znajdujący szerokie poparcie w Libanie. W roku 2011 doszło do
stworzenia nowego rządu w związku z rezygnacją 10 ministrów z Sojuszu 8
Marca. W związku z tym prezydent Michel Suleimani zgodnie ze swoim
konstytucyjnym prawem misję powołania rządu powierzył Najibowi
Mikatiemu.
Po ogłoszeniu nowego składu 18 z 30
ministerstw przypadło Sojuszowi 8 Marca pod przywództwem Hezbollahu, a
sama Partia Boga otrzymała ministerstwo rolnictwa i stanu. Taka sytuacja
doprowadziła do poważnego scementowania pozycji oraz wpływów
ugrupowania Nasrallaha w Libanie. Silna reprezentacja w parlamencie oraz
większość w nowym rządzie zapewniła Hezbollahowi realny wpływ na
decyzje administracyjno – prawne oraz kształtowanie środowiska
politycznego kraju.
Czas skupić się na działalności zbrojnej
Hezbollahu. Hezbollah postrzega terroryzm jako metodę walki słabych i
uciśnionych przeciwko silniejszym agresorom. Tego typu działalność
prowadził głównie podczas wojny domowej w Libanie (1975 – 1990). Wtedy
celem ataku nie były tylko siły izraelskie, ale również wojska i
placówka ONZ. W kwietniu 1983 roku dokonano zamachu terrorystycznego na
ambasadę USA w Bejrucie, w którym zginęło 49 osób. Hezbollah obwinia się
także o atak na koszary Korpusu Amerykańskiej Piechoty Morskiej.
Zginęło wówczas 240 żołnierzy marines. W tym samym czasie
przeprowadzono ataki na francuskich spadochroniarzy w Bejrucie (60
zabitych) oraz dowództwo armii izraelskiej w Tyrze (50 zabitych).
Niektórzy przypisują Hezbollahowi udział w zamachu na ambasadę Izraela w
Buenos Aires w roku 1992, mimo że nie ma na to niezbitych dowodów. Od
1984 do 1989 roku Hezbollah dokonywał porwań na szeroka skalę.
Porywanymi okazywali się obywatele amerykańscy, francuscy, brytyjscy i
niemieccy. Część z nich została później zwolniona, jednakże niektórych z
nich (np. amerykańskiego pułkownika Higginsa) stracono. Duchowy
przywódca Hezbollahu szejk Mohammed Hussein Fadlallah potępił zamach na
World Trade Center, a przywódcy Partii Boga wielokrotnie podkreślali, że
są dalecy od fanatyzmu reprezentowanego przez ludzi z organizacji Osamy
bin Ladena. Hezbollah dysponuje własnymi oddziałami zbrojnymi zwanymi Al-Muqawama al-Islamiyya
(Islamski Opór). W skład struktury militarnej wchodzi osiem pionów
wojskowych wraz z własną służbą zdrowia oraz oddziałami samobójców i
obsługą baterii katiuszy. Po wyciągnięciu wniosków ze wcześniejszych
działań, których taktyka opierała głównie na prowadzenie wojny
pozycyjnej, Hezbollah obrał walkę partyzancką. Jego oddziały są w
ciągłym ruchu i przeprowadzają ataki nocą. Bojownicy są wyposażeni w
najnowocześniejszy sprzęt (m.in. w noktowizory). Dużą rolę odgrywają
siły rakietowe i artyleria. W latach 90’ XX wieku rozpoczęto silne
ostrzeliwanie stref bezpieczeństwa oraz północnego Izraela.
Walka Hezbollahu z Izraelem miała na
celu spowodowanie wycofania się wojsk izraelskich z Libanu (co nastąpiło
do 2000 roku). Od tego roku ramię militarne Hezbollahu pozostało w
południowym Libanie deklarując cel ochrony kraju, uwolnienie libańskich
więźniów w Izraelu i odzyskanie terytorium farmy Shebaa, które obecnie
jest okupowane przez Izrael (według ONZ obszar ten nigdy nie należał do
Libanu, gdyż jest częścią Syrii). Liderzy Hezbollahu deklarują także
solidarność z palestyńskim ruchem oporu i wspierają destrukcję państwa
izraelskiego. 12 lipca 2006 roku w odpowiedzi na izraelską operację w
Strefie Gazy nazwaną Summer RainHezbollah uprowadził z
terytorium Izraela dwóch izraelskich żołnierzy. Incydent ten sprowokował
wojska izraelskie do ataku na cele w Libanie (faktyczne i domniemane
siedziby Hezbollahu, elementy infrastruktury komunikacyjnej Libanu,
takie jak: mosty, lotniska, drogi), co doprowadziło do intensywnego
konfliktu. 18 lipca 2012 roku Hezbollah dokonał zamachu na lotnisku w
bułgarskim mieście Burgas wymierzonego w izraelskich turystów.
Jaki udział ma Hezbollah w konflikcie
syryjskim? Najpierw warto nakreślić historyczne relacje między
Hezbollahem a Syrią od lat 70’ XX wieku. Utworzenie przez Teheran
organizacji militarno – politycznej w Libanie było uznawane za
zagrożenie dla interesów i wpływów Syrii w tym państwie. Było to bardzo
poważne zagrożenie, ponieważ Hafiz al-Asad dzięki wsparciu Palestyny i
Libanu realizował politykę umacniania swojego kraju w regionie. Władzom w
Damaszku było na rękę, aby na tych dwóch terytoriach występowały ciągłe
spory. Hezbollah, który dążył do pozyskania przychylności
Palestyńczyków oraz społeczności libańskiej, mógł pokrzyżować
dotychczasowa politykę Al-Asada. Chcąc przechylić szalę wpływów na swoją
stronę Syria zaczęła wspierać Ruch Amal, inne szyickie ugrupowanie
polityczne, oraz często doprowadzała do starć swojej armii z Hezbollahem
w zachodnich dzielnicach Bejrutu. Sytuacja zmieniła się dopiero w 1989
roku, kiedy podpisano układ pokojowy z Taif kończący wojnę w Libanie.
Jego wykonanie powierzono Syrii, co umocniło jej pozycję w tym kraju.
Hafiz al-Asad postanowił nawiązać kooperację z Hezbollahem i jego
irańskimi mocodawcami, aby zapewnić sobie asa w rękawie wobec Izraela,
który od 1967 zajmował Wzgórza Golan. Partia Boga od tej pory była
narzędziem wywierania nacisku na władze w Tel Awiwie.
Realny przełom w relacjach Hezbollah –
Syria nastąpił w 2000 roku. Wtedy z terytoriów Libanu wycofały się
wojska izraelskie, a władze w Damaszku jako nowy prezydent objął Baszar
al-Asad. Nowy przywódca w sposób wyjątkowy podchodził do Partii Boga
oraz jej znaczenia na scenie Bliskiego Wschodu. Hezbollah został objęty
programem wsparcia logistycznego i militarnego w celu rozwoju swoich
możliwości. Nasrallah otrzymał nowe 220-milimetrowe rakiety oraz pociski
przeciwlotnicze. Ciągłe utrzymywanie zdolności bojowej Partii Boga jest
bardzo korzystnym i wręcz koniecznym procesem, dzięki któremu Syria
jest w stanie utrzymywać swój wpływ na politykę regionu na zadowalającym
dla siebie poziomie. Obecność Hezbollahu i jego działalność na południu
Libanu pozwala na ciągłe rozgrywanie sprawy Wzgórz Golan w polityce
między Izraelem a Syrią. Trzeba zwrócić uwagę, że taki układ między
Partią Boga a władzą syryjską spowodował, że Hezbollah stał się
przedłużeniem zbrojnego ramienia Damaszku w Libanie bez fizycznej
potrzeby wysyłania sił zbrojnych do tego państwa.’
Jesienią 2012 roku Hezbollah rozpoczął
interwencję w Syrii po stronie sił rządowych, którzy zmagali się z
tamtejszymi powstańcami i radykalnymi islamistami. Bojówki zbrojnego
ramienia Hezbollahu specjalizowały się w walkach miejskich oraz
zabójstwach. Na terenie Syrii na początku interwencji operowało 2
tysiące szyickich bojowników, w 2013 liczba bojowników wzrosła do 10
tysięcy. W zamian za wsparcie rząd w Syrii uzbroił Hezbollah w rakiety
dalekiego zasięgu Scud-B oraz ciężką broń. Oficjalnie libańskie bojówki
przyznały się do interwencji w Syrii podczas zwycięskiej bitwy o
Al-Kusajr, która była największym sukcesem szyickich bojówkarzy. Na
froncie walczyło około 3 – 5 tysięcy szyickich bojowników, z czego do
maja 2013 poległo ponad stu. Oprócz pogranicza syryjsko – libańskiego
bojownicy Hezbollahu walczyli również w Hims, pod Damaszkiem i w Aleppo.
Interwencja Hezbollahu w Syrii zmieniła charakter wojny domowej ze
społeczno – politycznej na religijną między szyitami i sunnitami oraz
alawitami od początku lat siedemdziesiątych XX wieku rządzącymi Syrią.
Konflikt ten narasta także w samym Libanie, gdzie sytuacja jest coraz
bardziej napięta i dochodzi do wybuchów przemocy, które mogą zmusić
Hezbollah do wycofania się z Syrii i obrony swoich libańskich pozycji
przed sunnitami. Celem Hezbollahu i Teheranu na froncie syryjskim jest
utrzymanie przy władzy świeckiego prezydenta Baszara al-Asada oraz
wzmocnienie szyitów przed wzrastającym ekstremizmem sunnitów.
