Jego
patriotyzm, jego silna wiara i nadzieja, jego wojskowa reputacja, jego
zamiłowanie do sztuki i literatury i jego talenty – wszystko to było
legendą już za jego życia. Mimo to od czasu II wojny światowej żadna
angielska praca nt. króla, który uratował Europę przed islamem w bitwie
pod Wiedniem (1683), nie ujrzała światła dziennego. A przecież to ta
bitwa była inspiracją dla Tolkienowskiej (epickiej) szarży (Rohirrimów)
która zakończyła oblężenie Minas Tirith w trylogii „Władca Pierścieni”. Dla
tych, którzy nie są tego świadomi, w dziejach wielowiekowej
chrześcijańskiej Europy i w walce o powstrzymanie posuwającego się
wojującego islamu bitwa pod Wiedniem stoi na równi z bitwą pod Lepanto.
Drugim
źródłem romantyzmu w wielkiej sadze Tolkiena był motyw którego echa
przewijają się przez naszą historię, a mianowicie: króla prawowitego – oniegdaj, tym samym i przyszłego.
Ów wątek jest także integralną częścią opowieści arturiańskich, ale
rezonuje przecież w hebrajskiej koncepcji Syna Dawidowego, który pewnego
dnia powróci na tron swego ojca. Historia wygnanego króla, cierpliwie
wyczekującego triumfalnego powrotu, to także faktyczna jakobicka saga
wygnanych królów Anglii. Od czasu „zdetronizowania” i wygnania Jakuba
II oczekują oni tegoż właśnie powrotu.
Najbardziej
wzruszającą sprawą tego wątku jest sytuacja Jakuba III, syna wygnanego
Jakuba II. Jakub dorastał oglądając swoje protestanckie ciotki i ich
mężów, rządzących w Trzech Królestwach zamiast niego i jego ojca. W
obliczu zbliżającej się śmierci królowej Anny, Lord Bolingbroke i lider
angielskich torysów, Robert Harley, zaproponowali (sic!) Jakubowi powrót
na tron Anglii gdyby tylko przeszedł on na protestantyzm. Król
odmówił, tym samym oddając tron w uzurpatorskie ręcę, wszystko to dla
zachowania swej wierności względem wiary katolickiej i jej Kościoła.
Temat szlachetnego, dawno zaginionego króla zainspirował postać
tolkienowskiego Strażnika Północy – Aragorna, późniejszego Elessara –
króla Zjednoczonego Królestwa Arnoru i Gondoru. Natomiast zwycięska
szarża husarii Sobieskiego pod Wiedniem dostarczyła mu inspiracji do
motywu oblężenia Minas Tirith i bitwy na polach Pelennoru.
Kolejnym
wątkiem „Władcy Pierścieni” (ślub Faramira z Eowyn z księżniczką
Rohanu) opierał się na faktycznym ślubie powyżej wspomnianego króla
Jakuba z Marią Klementyną Sobieską -wnuczką króla Jana III Sobieskiego,
naszego bohatera spod Wiednia.
Wielki
król Jan Sobieski został pochowany w katedrze na Wawelu w Krakowie,
natomiast król Jakub III i Maria Klementyna (wraz z synami) pochowani są
w krypcie Bazyliki Świętego Piotra w Watykanie. Monument królewskich
Stuartów na jednej z kolumn w tejże bazylice, która jest także miejscem
pochówku Marii Klementyny, łączy ze sobą dwa z najszlachetniejszych i
bohaterskich rodzin królewskich Europy.
Dwight Longenecker
Spolszczył i opracował: Arkadiusz Jakubczyk
