W obronie Wypraw Krzyżowych!

Wywiad portalu konserwatyzm.pl z p. Adamem Gmurczykiem, prezesem Narodowego Odrodzenia Polski

Konserwatyzm w ocenie współczesności zajmuje stanowisko bliskie, a czasem tożsame spojrzeniu nacjonalistycznemu. To cieszy, kiedy w media konserwatywnych można odnaleźć takie same idee i oceny.
W cieniu tegorocznego Marszu Niepodległości przebiegał Kongres Narodowego Odrodzenia Polski, które w tym roku obchodziło XXX-lecie swojego istnienia. „Gazeta Wyborcza” podała, że na wspomnianym Kongresie pojawili się bliżej nieokreśleni „rasiści”. Jak wobec tego przebiegał Kongres i przedstawiciele jakich partii w nim uczestniczyli?

Obchody XXX lecia NOP, poprzedzone wielotysięczną manifestacją niepodległościową we Wrocławiu, nie były organizowane w jakiejś kontrze do manifestacji warszawskiej z tej chociażby przyczyny, że wspieraliśmy wszystkie akcje 11-listopadowe, a w tej organizowanej w stolicy, jak i w innych miejscach, wzięli też udział członkowie NOP, także z kierownictwa krajowego. Rzecz jasna Kongres zorganizowany w trzydziestolecie powstania Narodowego Odrodzenia Polski był dla nas sprawą ważną. Stąd też nie zabrakło delegatów z całego kraju a także gości zagranicznych. „G. Wyborcza” określiła ich mianem rasistów, terrorystów i ekstremistów – no ale czego można spodziewać się po tym piśmie? Gdyby napisali rzeczowo – to dopiero byłby szok, a tak, wszystko w normie.
Kongres nie był, co mogłaby sugerować okoliczność jego zwołania, wspominkowy. To była spora dawka idei i koncepcji. W najbliższym numerze „Szczerbca” znajdziecie państwo w miarę możliwości sporo materiału z tego spotkania. Co zaś do gości zagranicznych. Nie przybył niestety, złożony poważna chorobą, Derek Holland, ale znalazł na szczęście dosyć siły, by przygotować własne wystąpienie, które zostało odczytane. Byli zaś Włosi z Forza Nuova, oczywiście ze swoim liderem, Roberto Fiore, byli Hiszpanie z MSR, Flamandowie z Nieuw-Solidaristisch Alternatif, Szwedzi z Svenskarnas parti. Irlandczycy z Third Position. Nie dotarli z prozaicznego powodu kłopotów komunikacyjnych przedstawiciele Parti Anti Sioniste z Francji, dr David Duke ze Stanów Zjednoczonych, delegacja E.LA.M z Cypru, Greków ze Złotego Świtu i BNP.

Jakie cele stawia sobie NOP w XXX roku swojego istnienia?

Jesteśmy tu bardzo konserwatywni – te same, co zawsze. Upowszechnienie zasad nacjonalizmu i płynących z nich rozwiązań, co chcemy osiągnąć poprzez zintensyfikowanie działań promocyjnych, tj. wydawnictw oraz akcji zewnętrznych. Ale i tak, to co najciekawsze, pozostaje nieznane. Życie jest dynamiczne, przynosi zaskakujące wydarzenia, a my opanowaliśmy w wysokim stopniu umiejętność wykorzystywania tego do realizowania naszych podstawowych celów.

Do jakich polskich i europejskich tradycji politycznych odwołuje się Narodowe Odrodzenie Polski?

Trudno byłoby wskazać jedno środowisko polityczne z przeszłości, w którym znajdują się nasze korzenie. Nigdy nie mieliśmy tendencji do skansenizmu, do ograniczania się do getta historycznego jednego obozu. Z tradycji czerpiemy to wszystko, co jest dobre, co może być przydatne w zrozumieniu zjawisk współczesności, co może zasugerować dobre rozwiązania. Zapewne każdy z nas, ludzi NOP, ma swoich „faworytów”, swoje własne inspiracje. Dla mnie znaczące i ważne są osiągnięcia tego prądu, który nazwany został narodowo-radykalnym. Bezsprzecznie myśl narodowo-radykalna, ideowo pogłębiona w stosunku do innych w Polsce przedwojennej, sprawnie realizowana – ONR „ABC”, Służba Cywilna Narodu w czasie wojny – budzi nie tylko szacunek, ale i należytą uwagę.

Często na portalu www.nacjonalista.pl głosi się tezę o nieaktualności podziału na prawicę i lewicę. Jak należy to rozumieć? W jaki sposób chcecie Państwo przełamać ów dychotomiczny podział?

Nacjonalista.pl, dziennik internetowy, chociaż oczywiście jest projektem realizowanym w ramach NOP, to jednak – podobnie jak nasze pisma „Szczerbiec” czy „17” – jest wydawnictwem otwartym dla ludzi nie tylko z naszego Ruchu. Stąd też tematyka tam poruszana jest szersza i nie zawsze odzwierciedlać musi stanowisko Narodowego Odrodzenia Polski. To gwoli pewnego rozjaśniania. Natomiast jeśli chodzi o ów magiczny podział na lewicę i prawicę to faktycznie, my, ludzie NOP, uważamy go może nie tyle za nieistotny, co za kompletnie mylący. Jest to podział wewnętrzny pewnego prądu politycznego, skrótowo nazywanego demoliberalizmem. Możemy, tak na sportowo, kibicować to jednym, to drugim, ale to nie nasza dyscyplina. Nacjonalizm ma się do demoliberalizmu jak hiszpańska liga piłki nożnej do zespołu podwórkowych pstrykaczy kapsli od butelek z piwem. Dlatego sporo miejsca poświęcane jest w naszych wydawnictwach właśnie na wskazanie różnicy czasu, miejsca i idei – pomiędzy nami a nimi. W tym sensie my nie przełamiemy tego podziału. On jest – w ramach pewnego obozu. Ale to nie jest nasz obóz.

Z jakimi europejskimi organizacjami politycznymi NOP utrzymuje najbliższe relacje?

Lista naprawdę jest długa. Ograniczę się więc do kilku. Na pierwszym miejscu, z racji niemalże 20 letniej przyjaźni osobistej i politycznej z liderem włoskich nacjonalistów, Roberto Fiore, przede wszystkim włoska Forza Nuova. Ponadto brytyjska BNP, hiszpański MSR, irlandzkie i walijskie środowiska Third Position i wiele innych. W naszych relacjach staramy się kierować przede wszystkim zasadami ideowymi  a nie doraźną polityczną koniunkturą.

Wiele zastrzeżeń wzbudziło nawiązanie w tym roku współpracy NOP z ukraińskim nacjonalistami. Czy możecie Państwo podać jakie przesłanki kryją się za nawiązaniem takiej współpracy?

Niektórym ludziom, nawet wypisanie komunikatów dużymi literami, wielkości powiedzmy kartki A4, wzroku nie poprawi. W lipcu br., na prośbę władz ukraińskiej  „Swobody”, doszło do roboczego spotkania przedstawicieli kierownictw naszych partii. Podkreślam słowo: roboczego, albowiem niedowidzący i niepiśmienni najwyraźniej oponenci z uporem maniaka mówili o nawiązaniu współpracy. Na spotkaniu strona ukraińska przedstawiła swój punkt widzenia wzajemnych, narodowych relacji, my przedstawiliśmy stanowisko polskie. Porozmawialiśmy o możliwościach przełamania wynikłych z historii barier. Ukraińcy zadeklarowali podjęcie działań na rzecz stworzenia Polskiego Domu we Lwowie. I tyle. Należy powiedzieć jednak, że nie odżegnujemy się od ewentualnego nawiązania bliższych stosunków. Jeśli intencje będą szczere a działania konkretne, czemu nie. Uważamy, że zadaniem właśnie ruchu nacjonalistycznego jest weryfikacja i ewentualne wypracowanie porozumienia ze środowiskami zewnętrznymi, szczególnie tymi, które reprezentują narody skonfliktowane z naszym. Któż bowiem bardziej od nacjonalistów jest bardziej uwrażliwiony na polski interes? Partie demoliberalne?

Jaki jest Państwa stosunek do polskiego konserwatyzmu i monarchizmu (mam tu na myśli głównie Klub Zachowawczo-Monarchistyczny, portal www.konserwatyzm.pl oraz Organizację Monarchistów Polskich)?

Polski konserwatyzm wniósł wiele dobrego do polskiej tradycji i także myśli nacjonalistycznej, że wspomnę chociażby prof. Feliksa Młynarskiego, który twórczo rozwinął koncepcje korporacjonizmu. Jeśli zaś chodzi o współczesne emanacje tej tradycji nie sposób nie zauważyć, że konserwatyzm w ocenie współczesności zajmuje stanowisko bliskie, a czasem tożsame spojrzeniu nacjonalistycznemu. To cieszy, kiedy w media konserwatywnych można odnaleźć takie same idee i oceny. Dodam, że wiele lat na łamach „Szczerbca” gościliśmy Adama Wielomskiego, znanego wszak reprezentanta tego nurtu.

Jak Pan ocenia kondycję współczesnego Ruchu Narodowego?

Pomijając to, że Ruchu Narodowego nie ma, to wszyscy czują się świetnie. Jest w naszym kraju kilka organizacji narodowych, nacjonalistycznych, ale Ruch Narodowy to coś więcej – to prąd myślowy, upubliczniony, obecny w życiu. NOP od dziesiątków lat realizuje koncepcję odbudowy takiego Ruchu. Stąd w stanie wojennym, mając własne zaplecze i poligraficzne i dystrybucyjne pomagaliśmy powstawać czy rozwijać się różnym narodowym inicjatywom. Pierwsze polskie pismo narodowe okresu powojennego, podziemne  „Jestem Polakiem”, pismo NOP, skupiło wokół siebie ludzi twórczych różnych przekonań, ale jednej idei; taką rolę pełni od lat 90tych „Szczerbiec”. Ale to wciąż za mało, by o Ruchu Narodowym mówić.
Jak Pan ocenia próby „ocieplenia” wizerunku narodowców poprzez np. publiczne odcinanie się od nacjonalizmu?

To jakaś farsa. Ludzie, którzy z nacjonalizmem nie mają nic wspólnego odcinają się od niego. Równie dobrze ja mógłbym odciąć się od bycia Indianinem. No nie jestem – co widać. Tylko komu taka informacja do szczęścia jest potrzebna?

Jakie są relacje Narodowego Odrodzenia Polski z ONR, MW i Falangą?

Jak rozumiem chodzi tu o nowe organizacje, które powstały stosunkowo niedawno i przyjęły nazwy nieistniejących już historycznych ruchów… NOP nie ma jakiejś polityki współpracy z tymi stowarzyszeniami, jak zresztą z innymi organizacjami. Natomiast co do tych wspomnianych… Skupiają one przede wszystkim ludzi młodych i bardzo młodych, w większości, nad czym szczerze ubolewam, skoncentrowanych na formie a nie treści nacjonalizmu. Te wszystkie mundurki, berety, koalicyjki skansenizują nacjonalizm. Może nie jest to i jakiś wielki problem, bo jest przecież NOP, ruch stricte ideowo-polityczny, ale w jakiś sposób osobiście mi szkoda marnowanego potencjału tych ludzi.. Proszę zwrócić uwagę, że organizacje te nie tworzą kadr dla organizacji narodowych, nacjonalistycznych serio zajmujących się polityką. Większość z nich po pewnym czasie znika ze sfery publicznej, albo – jak to obserwujemy szczególnie w wypadku jednej z nich – daje adeptów do PiS, PO czy SLD. Szkoda, bo niewątpliwie wielu członków tych wspomnianych przez Państwa formacji to wartościowi ludzie.

W jaki sposób chcecie Państwo zdobyć „dusze” młodych Polaków?

Może zabrzmi to sucho i nieciekawie, ale nie zamierzamy nic zmieniać ze stylu dotychczasowych metod i form działania. Rzecz jasna będziemy je intensyfikować, natomiast uważam, że sposób, w jaki NOP od początku swojego istnienia prowadzi promocję idei jest najlepszy. Bezpośredniość, szczerość, jasność przekazu, zdecydowana publiczna walka o swojej racje -  są najlepszym sposobem na dotarcie do ludzi, w każdym wieku. Oczywiście nie wszystkich, kretynów nie przyciągniemy. Ale to akurat żadna strata.

Czy program gospodarczy NOP zawiera się w dystrybucjonizmie i korporacjonizmie?

Opowiadamy się bezwzględnie za takim modelem stosunków społeczno-gospodarczych, które dają wolność ekonomiczną przeciętnemu człowiekowi i jego rodzinie. Wierzymy, co zresztą pokazała historia i to bynajmniej nie starożytna, że możliwym jest swobodne funkcjonowanie systemu ekonomicznego, w którym ludzie nie są najemnikami a właścicielami. Tam gdzie jest wolność ekonomiczna, jest każda inna wolność. Tego nie gwarantuje ani socjalizm/komunizm ani liberalizm. Oba prądy proletaryzują człowieka. Remedium na to jest dystrybucjonizm i – w wypadku dużych przedsiębiorstw – rozwiązania korporacjonizmu

Jaki jest stosunek NOP-u i portalu nacjonalista.pl wobec katolickiego tradycjonalizmu? Bliżej jest Państwu do Bractwa Kapłańskiego św. Piusa X czy może do „indultowców” lub sedewakantystów?

Narodowe Odrodzenie Polski opowiada się, co jest treścią naszego nacjonalizmu, za katolickim tradycjonalizmem. Jednakże nie wprowadzamy „ustawowego” przymusu określenia się po stronie któregoś z nurtów w Kościele. To są już sprawy osobiste.

W przeszłości „Szczerbiec” poruszał wiele interesujących wątków i przypominał nieznane polskiemu Czytelnikowi ruchy polityczne. Jakie macie Państwo najbliższe plany wydawnicze?

Zdominowanie rynku wymiany myśli przez internet nieco zmieniło strategię wydawniczą.  Teraz informacja, komentarz, archiwalia, dyskusja trafiają  przede wszystkim „do sieci” – naszym flagowym dziennikiem internetowym jest nacjonalista.pl. Analiza, idea, koncepcje – do wydawnictw tradycyjnych, papierowych. Plany wydawnicze mają to do siebie, że często lubia ulegać zmianom, ale na pewno jest w planach kontynuowanie „Szczerbca” i „17”. Mamy przygotowane do wydania sporo pozycji z dziedziny ekonomii narodowej, dystrybucyjnej. To się na pewno ukaże, być może jako numery specjalne „Szczerbca”.
a.me.
Za: Konserwatyzm.pl

Tydzień modlitw za wiarołomnych żydów

Jutro rozpoczyna się tzw. "tydzień judaizmu w kościele" - czyli tydzień modlitw za wiarołomnych żydów :-)
A już za tydzień 17 stycznia - święto św. Antoniego Opata oraz dzień modlitwy o nawrócenie żydostwa na jedyną Prawdziwą religię - KATOLICYZM!

Cara al Sol - Hymn Falangi Hiszpańskiej

Cara al sol con la camisa nueva
que tú bordaste en rojo ayer,
me hallará la muerte si me lleva
y no te vuelvo a ver.

Formaré junto a mis compañeros
que hacen guardia sobre los luceros,
impasible el ademán,
y están presentes en nuestro afán.

Si te dicen que caí,
me fui al puesto que tengo allí.

Volverán banderas victoriosas
al paso alegre de la paz
y traerán prendidas cinco rosas:
las flechas de mi haz.

Volverá a reír la primavera,
que por cielo, tierra y mar se espera.

Arriba escuadras a vencer
que en España empieza a amanecer.

¡¡ESPAÑA UNA!!
¡¡ESPAÑA GRANDE!!
¡¡ESPAÑA LIBRE!!
¡¡ARRIBA ESPAÑA!!
¡¡ARRIBA!!

Charles Maurras – niewierzący obrońca wiary

Jacek Bartyzel

     Historycy myśli politycznej są zgodni co do tego, że urodzony w 1868, a zmarły w 1952 r. francuski pisarz i publicysta Charles Maurras był najwybitniejszym i najbardziej wpływowym (w całym – nie tylko zachodnim – świecie intelektualnym) przywódcą prawicy w pierwszej połowie XX wieku. Prawicy – uściślijmy to koniecznie – kontrrewolucyjnej, to znaczy nie takiej, która całkowicie pogodzona z demoliberalnym (nie)porządkiem spiera się z lewicą co najwyżej o redystrybucję kilku procent PKB lub (co gorsza) jedynie o to, jak daleko należy wychodzić naprzeciw żądaniom “hominternu” i jemu podobnych “sił postępu”, ale takiej, która walczy o to, żeby pokonać śmiercionośne następstwa wszystkich rewolucji religijnych, politycznych, społecznych i kulturalnych, które sprzysięgły się, aby zniszczyć wzniesiony na fundamencie prawdy katolickiej gmach christianitas. Charles Maurras obdarzony genialnym umysłem i najświetniejszym w swojej epoce piórem wypracował doktrynę polityczną kontrrewolucji nazwaną nacjonalizmem integralnym (nationalisme intégral). Nacjonalizm oznacza w tym wypadku kierowanie się jako nadrzędną racją dobrem narodu (a nie jednostki czy klasy), ale niekoniecznie jego “wolą”, która może być zaciemniona namiętnościami tłumu albo zmącona przez demagogów. Nadto, nacjonalizm ów jest świadom, że naród stanowi owoc “supranarodowej” cywilizacji, wychowanej przez Kościół katolicki i rozkwitającej w średniowieczu. Chociaż jedność polityczna tej cywilizacji – nazywanej przez Maurrasa “łacińskością” (latinité) – legła w gruzach pod ciosami protestantyzmu, makiawelizmu i nowożytnego absolutyzmu, nacjonalizm ów jest właśnie jedynym dziedzicem tamtej jedności spajanej przez papiestwo. Przymiotnik “integralny” zaś oznacza, że jest on dopełniony przez rojalizm, czyli instytucję narodowej monarchii, jako jedynego zwornika zdolnego pogodzić partykularne interesy i podporządkować je dobru wspólnemu narodu. Doktryna Maurrasa stała się ideowym credo założonej w 1908 roku ligi politycznej pod nazwą Akcja Francuska (Action Francaise). Przyczyniła się ona również w wielkim stopniu do zjawiska nazwanego “odrodzeniem katolickim” (renouveau catholique). Przez kilka dekad zatem Maurras był niekwestionowanym wodzem opinii katolickiej, tak we Francji, jak i poza nią. Lecz zarazem był w tym niemały paradoks, albowiem ów polityczny lider katolików przez prawie całe swoje dojrzałe życie nie był osobą wierzącą. Jak to było możliwe?

Dramat utraty wiary

Wychowany przez matkę, gorliwą katoliczkę, Charles Maurras był dzieckiem bardzo pobożnym, znał dobrze katolicką liturgię, a w kolegium jezuickim, do którego uczęszczał, oraz w Instytucie Katolickim w Aix-en-Provence, który ukończył, dobrze poznał tomizm. Jego pracą dyplomową i zarazem pierwszą publikacją było studium “Święty Tomasz z Akwinu jako student i wykładowca Uniwersytetu Paryskiego”. Niestety, począwszy od 14. roku życia, wskutek pewnych powikłań laryngologicznych, Maurras zaczął stopniowo tracić słuch. Popadanie w kalectwo (którego bezpośrednim skutkiem była konieczność porzucenia marzeń o karierze oficera marynarki) zachwiało jego dziecięcą ufnością do Boga. Nie oznaczało to od razu zaniechania praktyk religijnych. Kryzys pogłębił się po wyjeździe do Paryża, ale młody Prowansalczyk wciąż jeszcze praktykował, kierowany zdalnie wskazówkami ks. J.B. Penona (późniejszego biskupa Moulins), jak ta oto: “Trzeba rozważać Jezusa Chrystusa nie tylko jako wspaniałego Władcę, ale również jako kogoś żyjącego, i zwracać się do Niego jako do Przyjaciela. Jest na to środek bardzo prosty. Czytaj Ewangelię, sam tekst, bez komentarzy; zwłaszcza św. Łukasza i św. Jana. Jest niemożliwe, abyś czytając choćby jeden rozdział dziennie, nie poczuł głębokiej słodyczy boskości, która płynie zawsze od Naszego Pana; ponawianie tej czynności może cię zastawać zimnym i roztargnionym, ale w końcu to cię porwie”. Ksiądz Penon powierzył też duszę Maurrasa trosce słynnego rekolekcjonisty (m.in. opiekuna duchowego bł. Karola de Foucaulda) o. H. Huvelina i jeszcze w 1889 r. Maurras odbywał w kościele św. Augustyna rekolekcje. Kryzys jednak nieubłaganie zmierzał ku ostatecznemu zwątpieniu: w liście do Penona na Boże Narodzenie 1890 roku 22-letni Maurras wyznaje, że jego dusza znajduje się w “”dziwacznym [bizarre] stanie” i czuje, że wielka przestrzeń oddziela go od wiary”; tydzień później ów stan ducha kwalifikuje jako “ducha agnostycyzmu”. Pierwsze lata po utracie wiary są całkowitą duchową otchłanią. Maurras, który rozpoczyna błyskotliwą karierę literacką (o polityce nie myśli prawie w ogóle), publikuje książki ostentacyjnie wręcz “pogańskie” (a niektóre niepublikowane teksty są jeszcze gorsze). Jest w nich kimś w rodzaju współczesnego Celsusa czy Juliana Apostaty (albo Nietzschego), wielbiącego arystokratyczny geniusz klasycznej Grecji i Rzymu, a gardzącego chrześcijaństwem jako wytworem koczowniczych Semitów i prymitywną religią niewolników, żywiących się resentymentem wobec “panów życia”. Taki stan rzeczy trwa do schyłku XIX wieku. Wstrząs i przełom – nie nawrócenie jednak! – przychodzi w kulminacyjnym punkcie “sprawy Dreyfusa”, która rozogniła i podzieliła Francję. Maurras, angażując się odtąd w politykę, pojmuje tę oczywistość, że Kościół katolicki jest jedyną siłą moralną, która może ocalić przed rozkładem społeczeństwa atakowane przez wrogów tradycji. Każdy, zatem, kto miłuje i chce ocalić swój (w tym wypadku francuski) naród, musi stanąć po stronie Kościoła.

Obrona religijna
Wbrew temu, co mu wielokrotnie zarzucano – fałszywie i wbrew intencjom autora interpretując jego hasło “najpierw polityka” (politique d´abord) – Maurras nigdy nie traktował religii i Kościoła instrumentalnie, czyli jako narzędzie w ręku politycznych celów. Zawołanie “najpierw polityka” nie oznacza postawienia obowiązków narodowych nad obowiązkami wobec Boga ani interesów narodowych nad przykazaniami Bożymi i nakazami moralności, lecz jedynie uświadomienie sobie i innym, że istniejąca forma rządu jest nie tylko antynarodowa, ale również z gruntu wroga religii katolickiej i Kościołowi, a zatem zła z samej swojej natury, a nie z “przypadłości”. Katolicy “przyłączeni” do Republiki łudzą samych siebie i naród, że swoją lojalnością “udobruchają” jej masońskich władców i skłonią do zelżenia antykatolickiego kursu. Ale Republika ich nie potrzebuje: “Republika potrzebuje gorliwych republikanów, Żydów, protestantów, masonów, meteków [tj. kosmopolitycznych cudzoziemców - J.B.]“. Polityka jest więc środkiem do przywrócenia panowania religii, lecz polityka ma także swoją godność, i jest nią godność środka. W porządku godności religia jest na pierwszym miejscu, co wyraża sekwencja pojęć w sławnej trójformule: obrona religijna (défense religieuse) – obrona społeczna (défense sociale) – obrona narodowa (défense nationale). Dlatego “jeśli nacjonalizm [tj. polityka "obrony narodowej" - J.B.] jest kompletny, jeśli jest logiczny, to prowadzi praktycznie do obrony religii i społeczeństwa”, natomiast “praktycznie obrona religijna i obrona społeczna nie doprowadzają wprost do obrony narodowej lub doprowadzają w sposób drugorzędny, odległy i niezadowalający”. “”Polityka religijna” musi być katolicka i zgodnie z tym uprzywilejowywać katolicyzm tak w społeczeństwie, jak w państwie”, ponieważ “katolicyzm i patriotyzm, katolicyzm i ład francuski, katolicyzm i myśl ludzka, katolicyzm i cywilizacja powszechna, przyciągają się wzajemnie”. Dlatego na pytanie marszałka Henri Philippe´a Pétaina, czego najbardziej potrzeba Francji do podniesienia się po klęsce, Maurras udzielił odpowiedzi uniwersalnej, aktualnej także w Polsce A.D. 2011: “dobrych oficerów i dobrych kapłanów” (un bon corps d´officiers et un bon clergé). Swoją pozycję względem Kościoła dojrzały Maurras określił najpełniej w drugim rozdziale książki “Akcja Francuska i religia katolicka” zatytułowanym: “Niewierzący a dobrodziejstwo katolicyzmu” (L´incroyant et le bienfait du Catholicisme). Człowiek niewierzący, a zarazem podziwiający Kościół i broniący go, przyjmuje postawę “prokatolickości” powodowanej tyleż niezachwianym przekonaniem o dobroczynności katolicyzmu, co obcością w stosunku do wszystkiego, co katolicyzmowi jest obce i co mu się przeciwstawia: “Tak oto, bez długich deliberacji z mojej strony, co do obecnej mojej pozycji doktrynalnej, samą siłą rzeczy i logiki moich poglądów antyprotestanckich, antyżydowskich i antymasońskich, jednakże nigdy antykatolickich, stałem się prokatolicki [j´étais procatholique] prawie bezwiednie (…). A zatem bronię Kościoła. Bez upoważnienia i być może bezprawnie, z pewnością także zbyt słabo, ale z całej duszy i tak, jak potrafię. Nie mogę bronić go inaczej, jak będąc tym, kim jestem, zajmując pozycję, na której się znajduję, która dla wierzącego nie jest ani wystarczająco mocna, ani zaszczytna. Tymczasem jestem na niej i nie mogę być gdzie indziej, trzeba to widzieć, aby wiedzieć, co czynię i jak to czynię”. Dlaczego niewierzący chce bronić Kościoła? Przede wszystkim dlatego, że katolicyzm jest gwarantem, źródłem i uzasadnieniem wszystkiego, co w oczach francuskiego patrioty, wychowanego w tradycji katolickiej, jest dobre, prawdziwe i piękne: “Wszystkie nasze ulubione idee, “ład”, “tradycja”, “dyscyplina”, “hierarchia”, “autorytet”, “ciągłość”, “jedność”, “praca”, “rodzina”, “korporacja”, “decentralizacja”, “autonomia”, “organizacja robotnicza”, są zachowywane i doskonalone przez katolicyzm. Tak jak katolicyzm średniowieczny znalazł wykończenie w filozofii Arystotelesa, tak nasz naturalizm społeczny odnajduje w katolicyzmie swoje najtrwalsze i najdroższe mu zasady”. Kościół katolicki był i jest opoką ładu, skałą, o którą rozbijają się fale barbarzyństwa i anarchii, wszystkiego, co jest nie-ładem: rewolucji, egalitaryzmu, demokracji, liberalizmu, socjalizmu…
Kościół Porządku

Nie mogąc zatem być w pełnej łączności z Kościołem jako wierzący chrześcijanin, Maurras identyfikował się z nim jako człowiek cywilizacji łacińskiej, jako “Francuz-Rzymianin”. Tym, co elementarnie łączy rzymskość, katolicyzm i człowieczeństwo, jest afirmacja bytu, tego, co jest, rzeczywistości, mówienie “tak”. To szatan mówi “nie”, a jego rebelii metafizycznej odpowiada na ziemi bunt religijny protestantów przeciwko Kościołowi rzymskiemu i bunt społeczny rewolucjonistów przeciwko monarchii. “Tak” i “nie”, posłuszeństwo i bunt – oto podstawowe przeciwieństwo. “Rzym mówi “tak”, Człowiek mówi “tak”. (…) To, co “pozytywne”, jest katolickie, to, co “negatywne”, nie jest takim”. Już zatem sam “prosty smak” (simple gout) do autorytetu może sprawiać, że “pewne natury niereligijne, lub bez wiary religijnej, mogą żywić dla katolicyzmu wielki respekt, zmieszany ze skrytą czułością i głębokim afektem”. Maurras doskonale wie, że konstatacja: “Kościół katolicki jest rządem”, to tylko “reguła zewnętrzna” (la rřgle extérieure) i że jest w katolicyzmie “coś”, co ją nieskończenie przekracza; niemniej zasada ta jest, i jest ważna: jeśli się jej zaprzeczy, zerwaniu ulegnie także harmonia z tym, co ją przekracza, a jeśli jest się jej posłusznym, to, co jest ponad nią, ulega także wzmocnieniu. A zatem “katolicyzm jest wszędzie porządkiem (ordre). To w tym najogólniejszym określeniu sama istota religijności znajduje oddźwięk u jej zewnętrznych admiratorów”. Mogą ją rozpoznać i zaakceptować zarówno ci, dla których Kościół jest Prawdą – czyli wierzący, jak i ci, dla których – jak dla samego Maurrasa – jest On (“tylko”) Porządkiem (l´Eglise de l´Ordre).

Potępienie i ułaskawienie

Heroiczna – okupywana więzieniem i procesami – walka Akcji Francuskiej i jej niewierzącego przywódcy w obronie Kościoła prześladowanego ze zdwojoną siłą przez Republikę po ustanowieniu w 1905 roku tzw. rozdziału (séparation) Kościoła od państwa nie zdała się na nic, gdy po I wojnie światowej w stosunkach dyplomatycznych Francji z Watykanem nastąpiło przejściowe “odprężenie”. 29 grudnia 1926 r. w “L´Osservatore Romano” opublikowane zostało oficjalne potępienie organizacji i dziennika “L´Action Francaise” (którego lektura została katolikom zakazana), a jednocześnie wpisano na Indeks Ksiąg Zakazanych siedem książek samego Maurrasa. Sankcje przewidziane dla opornych, tj. tych, którzy nie wystąpiliby z Ligi AF lub nie zaprzestali abonowania dziennika, były najsurowsze z możliwych, łącznie z zakazem udzielania sakramentów (z wyjątkiem ślubu, który wszelako mógł być udzielany tylko w zakrystii – in nigris) oraz pochówku na poświęconej ziemi. Przyczyny, jawne i ukryte, potępienia z 1926 r. są nieustająco przedmiotem gorących sporów, a obrońcy Akcji Francuskiej kładą nacisk zwłaszcza na aspekty polityczne, takie jak szantażowanie Stolicy Apostolskiej wznowieniem prześladowań Kościoła przez premiera A. Brianda, któremu – jako autorowi pojednawczej wobec Niemiec “polityki Locarno” – przeszkadzało fundamentalnie antyniemieckie nastawienie Maurrasa. Długo by o tym można rozprawiać, dwie rzeczy wszelako są bezsporne. Pierwsza, że potępieniu nie towarzyszyło żadne uzasadnienie doktrynalne, co jest ewenementem w całej historii Kościoła. Druga, że przynajmniej cztery z potępionych książek Maurrasa zostały przezeń napisane we wspomnianym wyżej okresie “pogańskim” jego życia intelektualnego i (jako dzieła stricte literackie) nie miały żadnego związku z programem i działalnością Akcji Francuskiej. Faktem jest również, że ów dramat potępienia i wykluczenia z Kościoła trwał aż 13 lat. Dopiero w styczniu 1937 r. przeoryszy karmelitanek z Lisieux (siostrze św. Tereski) udało się nakłonić Maurrasa do napisania kornego listu do Papieża. Kiedy z kolei wkrótce Maurras odsiadywał trzymiesięczny wyrok w więzieniu, otrzymał od Piusa XI odręcznie napisany, trzystronicowy list. W kolejnym liście, który Maurras wysłał do Papieża 10 maja 1937 r., prosił o ułaskawienie Akcji Francuskiej, gdyż Francja pogrążona jest w “czerwonej anarchii”. Młyny Boże jednak, jak wiadomo, mielą powoli i rozwiązanie tej kwestii przypadło dopiero następcy Piusa XI, Piusowi XII. Po otrzymaniu poufnej informacji od Mons. Alfreda Ottavianiego o możliwości rychłego zdjęcia ekskomuniki, 19 czerwca 1939 r. komitet kierowniczy Akcji Francuskiej wystosował list do Papieża, w którym przepraszał za wszystkie “polemiki i dyskusje” z autorytetem pontyfikalnym, jakie miały miejsce na łamach dziennika po potępieniu z 1926 r. oraz deklarował “jednomyślną wolę rozwijania aktywności dziennikarskiej wyłącznie w domenie społecznej i politycznej, w sposób który nigdy nie będzie przeszkadzał tym z nich, którzy są katolikami, w posłuszeństwie, wszystkich zaś będzie zobowiązywał do respektowania nakazów autorytetu kościelnego w zakresie problemów, które choć należą do sfery społecznej i politycznej, stanowią jednak przedmiot zainteresowania Kościoła ze względu na ich odniesienie do celu nadprzyrodzonego”. Ostatecznie, 5 lipca 1939 r. ogłoszony został dekret Świętego Oficjum anulujący wszystkie sankcje w stosunku do dziennika “L´Action Francaise” i jego czytelników.

Maurras i św. Pius X

Przeciwnicy Maurrasa, odrzucający hipotezę o politycznych motywach potępienia, akcentujący zaś powody doktrynalne, przypominają, że Kongregacja Indeksu już w 1910 r. (a zatem jeszcze za pontyfikatu św. Piusa X), a powtórnie 16 stycznia 1914 r., wciągnęła na Index cztery książki Maurrasa – uznane za “bardzo złe” (pessima): “Droga do Raju”, “Antinea”, “Kochankowie z Wenecji” i “Trzy idee polityczne”, a większość członków Kongregacji skłaniała się również do potępienia trzech dalszych dzieł: “Przyszłość inteligencji”, “Polityka religijna” i “Czy zamach stanu jest możliwy?”. Jednak jest również prawdą, że Pius X, przyjmując do wiadomości ustalenia Kongregacji, zalecił niepublikowanie jej dekretu i prowadzenie dalszych badań, a także stwierdził, że “te dzieła są zakazane i za takie należy je uznawać, co w swoim czasie będzie opublikowane”. Powiedział jednak również: “Damnabilis non damnandus” (“Zasługujący na potępienie, lecz jeszcze niekonieczny do potępienia”). Życzliwość (nie pobłażliwość!) tego świętego Papieża – znanego przecież jako nieugięty obrońca ortodoksji, który dopiero co potępił modernizm (encyklika “Pascendi Dominici gregis”) – dla Maurrasa szła jednak znacznie dalej niż tylko wstrzymanie orzeczenia. W szczytowym momencie kontrowersji opublikował swoje znamienne świadectwo belgijski muzykolog Camille Bellaigue, którego Pius X przyjął onegdaj na audiencji, podczas której sam Papież poruszył temat Maurrasa. Pius X skarżył się na tych, którzy warcząc “jak psy” (comme des chiens), domagają się od niego: “Skaż go, drogi Ojcze Święty, skaż go! A ja im odpowiadam: “Idźcie sobie, idźcie czytać wasze brewiarze, idźcie modlić się za niego”". Kluczowy w tej rozmowie jest wszelako inny fragment. Według relacji Bellaigue´a, Papież nazwał wówczas Maurrasa “dobrym obrońcą wiary i Kościoła”. Ten fragment relacji wydał się nieprawdopodobny nie tylko przeciwnikom Maurrasa, ale i jemu samemu, kiedy w 1926 r. Bellaigue ujawnił przebieg tej rozmowy. Maurras sądził, że zaszła tu drobna, lecz istotna pomyłka fonetyczna i Pius X powiedział faktycznie: “obrońca Stolicy [Świętej]“, a nie wiary. Po włosku bowiem słowa “wiara” (fede) i “stolica” (sede) brzmią prawie identycznie. Lecz Bellaigue stanowczo podtrzymał swoją wersję: “Nie. “Wiary”. Takie były jego słowa, dobrze je słyszałem”. Ta wersja zgadza się z innymi świadectwami, jak np. ks. kard. Alexisa Charosta, któremu Pius X tuż przed śmiercią powiedział: “Tak długo, dopóki ja żyję, “Action Francaise” nie będzie potępiona. Ona zrobiła zbyt wiele dobrego. Ona broni zasad i autorytetu. Ona broni porządku”. Lecz jeszcze bardziej wymowne jest to, co jesienią 1911 r. Pius X powiedział na audiencji prywatnej matce Maurrasa, pielgrzymującej do Rzymu. Po udzieleniu jej błogosławieństwa zwrócił się do niej tymi słowami: “Nie przekaże Pani synowi tego, co teraz powiem?”. “Nie powiem mu tego nigdy”. “Błogosławię jego dzieło”. I po chwili milczenia dodał: “Ono wzrasta”.

Długa droga do Damaszku

Od kiedy na życzenie samego Piusa XI, jeszcze w latach 30., mediacji pomiędzy Rzymem a Maurrasem podjęły się karmelitanki z Lisieux, w Karmelu odprawiana była regularnie Msza św. za zbawienie duszy Karola (pro Caroli salutate). Jednak sceptyczny rozum stawiał opór prawie do końca, barykadując się w strategii wynajdywania przeszkód, tak typowej dla intelektualisty. W listach wspomina o nieopuszczającej go nadziei na pokój ducha, ale jest oczywiste, że go jeszcze nie odnalazł; wie, że pragnie osiągnąć ten punkt ostateczny, ale obawia się, żeby “nie był to arbitralny wybór mojej fantazji lub mojej woli”. Przewodnikiem duchowym Maurrasa w ostatnim roku jego życia został ks. kanonik Aristide Cormier, któremu zawdzięczamy bezcenne wspomnienia. Do ich pierwszego spotkania doszło w klinice św. Symforiusza w Tours, 1 kwietnia 1952 roku. Ksiądz kanonik postawił zasadnicze pytanie: “Gdzie jest Pańska dusza względem Boga?”, i tak opisał reakcję Maurrasa: “Jego twarz ściągnęła się. Usiadł na krześle, jakby się chciał zasłonić. Głowa wzniesiona, wzrok twardy, wreszcie wyrąbał odpowiedź, której nie zapomnę nigdy w życiu: “Wiedz, księże, że w tej kwestii jestem bardzo uparty”". Podczas następnego spotkania krnąbrny niedowiarek był już bardziej ufny: “Mam wielkie pragnienie, aby wierzyć. Dałbym wszystko za to” – powiedział. Wyznał też, że modli się, najczęściej i najchętniej do Świętej Dziewicy. Ale są rzeczy wciąż dla niego “niejasne” (incompréhensibles) i “niepojęte” (inconcevables). 13 listopada 1952 r. Maurras sam wezwał księdza kanonika: “Nadszedł czas, żeby ksiądz pomógł mi dokończyć to, co trzeba, aby było zrobione” – rzekł. Następnie wyspowiadał się, odmówił Confiteor, otrzymał absolucję i wiatyk. 15 listopada utracił przytomność. Około 23.30 odzyskał ją na chwilę i wyszeptał: “Mój różaniec”. Zmarł o piątej nad ranem. Ostatnie słowa, jakie wyszeptał niesłyszący od 60 lat starzec, brzmiały: “Pierwszy raz słyszę, że ktoś nadchodzi”.

Prof. Jacek Bartyzel                                                                                                za: www. bibula.com.pl

Autor jest kierownikiem Katedry Hermeneutyki Polityki na Wydziale Politologii i Studiów Międzynarodowych Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, autorem wielu książek z zakresu historii myśli politycznej, działaczem niepodległościowym w PRL, kawalerem Krzyża Oficerskiego Orderu Odrodzenia Polski.