W procesie lektury pism z ubiegłych wieków są dostrzegalne nie tylko archaizmy, lecz także nawiązania do ówczesnych wydarzeń, postaci oraz myśli, które dla czytelnika w czasach współczesnych mogą wydawać się niezrozumiałe. Dla nas jako narodowych radykałów oczywiście najpożyteczniejsze oraz najprzyjemniejsze będzie sięganie po lekturę nacjonalistyczną. Wszak zwłaszcza XX wiek jest bogaty w takowe myśli, zawarte w dziełach Evoli, Degrella, Codreanu, bądź też niezastąpionego mentora, Romana Dmowskiego.
Pismem, które w ostatnich tygodniach przykuło moją uwagę, jest “Teka”. Celem redaktorów tego periodyku narodowego było rozbudzanie ducha patriotycznego wśród młodzieży szkół średnich oraz wyższych. Owo pismo poruszało między innymi sprawę śląską, przyznając, iż jest to jedna z najstarszych dzielnic piastowskich. Na jego łamach pojawiały się także różnego rodzaju poezje, skłaniające czytelników do przemyśleń nad sprawami narodowymi. Wśród artykułów stricte patriotycznych pojawił się cytat z publikacji W.L. Sheldona, autora książki „Ruch etyczny”.
Zainteresowany, czym jest właściwie ów ruch etyczny, zdecydowałem się zgłębić temat. W pierwszej kolejności sięgnąłem po wspomnianą już publikację W.L. Sheldona oraz sprawdziłem, co piszą o takowym ruchu w polskim internecie. Niestety okazało się, iż wiadomości o tymże ruchu w naszym języku jest niewiele. Zdecydowałem się więc sięgnąć do zagranicznych zasobów na interesujący mnie temat. Założycielem ruchu etycznego był Felix Adrel, żyd urodzony na terenie dzisiejszych Niemiec. Wyemigrował z rodziną do Stanów Zjednoczonych, ponieważ jego ojciec miał objąć stanowisko naczelnego rabina w Temple Emanu-El w Nowym Jorku.
Początkowo dzieło W.L. Sheldona wywarło na mnie pozytywne wrażenie. Autor porusza w nim sprawy wyjątkowo mi bliskie, czyli kwestie moralności i etyki. Wychowany w rodzinie katolickiej, oczywiście nasiąkłem tego typu moralnością, wizją sprawiedliwości chrześcijańskiej, więc jest to temat wyjątkowo dla mnie ważny. Sheldon w swojej publikacji charakteryzuje ruch etyczny oraz wymienia jego najważniejszych myślicieli, wśród nich oczywiście Felixa Adlera. Wskazuje, iż ów ruch to właściwie idea mająca na celu wychowanie moralne i etyczne człowieka, niezależnie od jego statusu społecznego oraz wyznawanej religii.
Tym niemniej wczytując się w refleksje etyczne autorstwa W.L. Sheldona, przy głębszej ich analizie zrozumiałem, iż rzeczona publikacja nie porusza głębi idei, którą promuje ów ruch. Jest w swej istocie dość ogólnikowa w tym aspekcie. Sięgnąłem więc po dzieło założyciela tego ruchu, czyli Felixa Alera, „O kształceniu młodzieży w poczuciu Obowiązku”.
Celem publikacji Adlera jest zarysowanie modelu moralnego kształcenia dzieci. Autor stwierdza m.in., iż moralność polega na pewnych granicach funkcjonowania. Co wyznacza takowe granice? Zgodnie z poglądami autora owe granice wytycza pewnego rodzaju zdrowy rozsądek, etyka utylitarna oraz wpływy Starego Testamentu. Pomimo iż ruch był skierowany do ludzi wielu wyznań, należy przyznać, iż Adler jako syn rabina oraz człowiek wychowany w zachodnim świecie musiał nasiąknąć tą specyficzną moralnością. Można stwierdzić, iż moralność ruchu etycznego była odzwierciedleniem ogólnej moralności współczesnych mu czasów, ale zawsze z elementami progresywnymi, które doprowadziły ruch do momentu rozwoju, w jakim dziś się znajduje.
Adler postuluje także, iż każdy człowiek w danym etapie swojego życia ma pewne określone obowiązki wobec siebie oraz innych osób. W dzieciństwie jest to obowiązek nauki, aby okazać wdzięczność rodzicom za wychowanie (tzw. obowiązki synowskie). Adler, wspominając o tychże obowiązkach wobec rodziców, wspomina również Dziesięć Przykazań Bożych. Wyróżnia oczywiście także inne obowiązki, takie jak obowiązek braterski, obowiązki względem siebie i wszystkich ludzi. Obowiązki te dla nas katolików wydają się oczywiste.
Tym niemniej należy stwierdzić, iż w czasach obecnych ruch etyczny mocno się upolitycznił. Jego przedstawiciele wspierają środowiska LGBT+ oraz ideę Black Lives Matter. Organizują eventy, na których są poruszane tematy zmian klimatycznych, czy też humanizmu. Nasza ocena profilu tychże organizacji, których aktywiści podążają nurtem głupoty oraz grzechu, jest oczywiście negatywna. Innym podmiotem, który również afirmuje refleksje autorstwa Felixa Adlera, jest Lions International. Działalność „lwów” opiera się na wspieraniu ludzi w potrzebie, lecz pod względem ideowym również pozostawia wiele do życzenia.
Adler nie żyje, ale pozostawił po sobie ruch – może i dekadencki, ale wciąż istniejący i wywierający wpływ na naszą współczesność. Obyśmy jako narodowi radykałowie pozostawili po sobie dużo dojrzalsze teorie etyczno-moralne.
Krystian Parzątka
Autor jest działaczem Narodowego Odrodzenia Polski (Śląsk)
