Rola organizacji paramilitarnych w systemie obronnym kraju

Rozważając zagadnienie organizacji paramilitarnej powinniśmy dokonać pewnego podziału. Funkcjonujące obecnie pojęcia: społeczna organizacja proobronna oraz organizacja paramilitarna określają wyraźnie dwa odrębne kierunki podejścia do Obrony Terytorialnej.

W wielu artykułach na ten temat nie ma wyraźnego podziału na organizacje społeczne i organizacje paramilitarne. W niniejszym artykule postaram się dokonać wyraźnego podziału na te dwie grupy, by lepiej zrozumieć istotę zagadnienia.

Strzelec z JS 4018 Gdańskźródło: www.js4018.csin.pl

 

Mówiąc o społecznych organizacjach proobronnych (SOP) mamy na myśli zrzeszenia, związki sformalizowane lub nieformalne, które w swej działalności uwzględniają przysposobienie ludności do obrony kraju. Można tu wymienić kilka rodzajów takich organizacji jak np.:

organizacje młodzieżowe (PCK); organizacje kombatanckie; specjalistyczne zrzeszające młodzież i dorosłych wykonujących nietypowe sporty, hobby itp. (związek spadochroniarzy, związek krótkofalowców).

Natomiast, jeśli mowa jest o organizacjach paramilitarnych to należy tutaj wymienić przede wszystkim organizacje formalne oraz nieformalne, które w swej strukturze i działaniu przypominają regularne siły zbrojne, jednak nie są częścią wojska. Do organizacji tych można zaliczyć przede wszystkim Związki Strzeleckie; grupy rekonstrukcyjne; grupy ASG; ZHP; ZHR i wiele innych. Jednak są to tylko organizacje pozarządowe, a istnieją również formacje, instytucje rządowe paramilitarne, które formalnie nie wchodzą w skład wojska, są to: Straż Graniczna, Straż Ochrony Kolei, Policja, Straż Leśna itp.

Ćwiczenia drużyny rozpoznawczej ZHPźródło: archiwum własne

Jak w każdym państwie, również w Polsce funkcjonuje cała masa organizacji, związków i stowarzyszeń, jednak tylko kilkanaście z nich można nazwać organizacjami o charakterze paramilitarnym. Rozpatrując niektóre z nich można wymienić kilka głównych organizacji, które są najodpowiedniejsze do prowadzenia Obrony Terytorialnej w kraju:

• Związek Harcerstwa Rzeczypospolitej
• Związek Harcerstwa Polskiego
• Liga Obrony Kraju
• ZS „Strzelec” OSW
• ZS „Strzelec” RWN
• ZS „Strzelec”
• Związek Strzelecki
• Pilskie Stowarzyszenie Airsoftu „Scorpio”
• Dolnośląskie Porozumienie Miłośników Airsoftu
• Stowarzyszenie Organizatorów Imprez Airsoftowych
• Stowarzyszenie Zwolenników Airsoftu, Survivalu i Etosu Rzeczypospolitej.

Przykładowe wyposażenie podstawowe i uzbrojenie partyzanta
wykonującego działania nieregularne.
Źródło: archiwum własne

Korzystając z okazji funkcjonowania tak wielu organizacji i grup o charakterze paramilitarnym należałoby wprowadzić nowe zagadnienie, o które się pokuszę a mianowicie paramilitarnego systemu bezpieczeństwa. Zagadnienie to rozwinąłbym jako – skoordynowany wewnętrznie zbiór organizacji paramilitarnych i społecznych organizacji proobronnych powiązanych i działających na rzecz bezpieczeństwa państwa i obrony terytorialnej.

Pojęcie to powinno stać się podstawą do opracowania „Ustawy o obowiązku wojskowym i innych powinnościach  obronnych” lub po prostu „Ustawy o organizacjach paramilitarnych”.

Członkowie nieformalnej Grupy ASG na tzw. strzelance.
Źródło: archiwum własne.

Ustawa ta powinna regulować zagadnienia związane przede wszystkim z Obroną Terytorialną wchodzącą w skład systemu obrony państwa. Jednak w dalszym ciągu nie mówimy tutaj o Narodowych Siłach Rezerwy tylko w niewykorzystanym potencjalne leżącym w organizacjach paramilitarnych. Pan dr hab. Romuald Szeremetiew proponuje następujące zapisy w ustawie zmieniając, dodając lub wprowadzając nowe artykuły. Do jednego z ciekawszych zapisów należy:

Minister Obrony Narodowej w sytuacji wystąpienia zagrożeń o charakterze niemilitarnym, może podporządkować wojewodzie poprzez właściwego szefa terytorialnego organu dowodzenia sił zbrojnych jednostkę (jednostki) wojsk Obrony Terytorialnej.

(źródło: http://www.obronanarodowa.pl)

Taki zapis w ustawie pozwoliłby skuteczniej współdziałać organizacjom paramilitarnym chociażby przy okazji wystąpienia powodzi w danym regionie. Przy okazji ostatniej powodzi dość powszechnie w akcje zwalczania zagrożenia włączyli się strzelcy z ZS „Strzelec” OSW. Ujednolicenie przepisów pozwoliłoby na wspieranie tych organizacji chociażby w kwestiach transportu i wyposażenia. Jeśli z pobliskiej jednostki wyjeżdża kompania żołnierzy do zwalczania zagrożeń powodziowych to równie dobrze można zebrać kompanię równie wartościowych członków organizacji paramilitarnych. Na dzień dzisiejszy różnica polega na tym, że organizacje paramilitarne prowadzą tego typu akcje na własny koszt, a taki i inne zapisy w Ustawie pozwoliłyby na organizowanie tzw. kontyngentu przez wyznaczone Komendy Straży Pożarnej lub jednostki wojskowe.

Strzelcy podczas zwalczania zagrożeń powodziowych w Sandomierzu.źródło: www.strzelec.erzeszow.pl

Również Pan dr hab. Józef Marczak z Katedry Strategii AON przedstawia pewną koncepcje Obrony Terytorialnej. Poniżej znajdują się niektóre zapisy z jego koncepcji:

Obrona Terytorialna (OT) jest wojskową formą powszechnej ochrony i obrony narodowej przygotowaną i prowadzoną na szczeblu terytorialnym na całym obszarze Polski (…)

Obrona Terytorialna w ochronie i obronie narodowej i obronie wspólnej NATO realizuje misje: orężne, koordynacji działań cywilno - wojskowych i misje nieorężne.

Dowodzenie OT to całokształt działalności terytorialnych organów dowodzenia szczebla centralnego (strategicznego), operacyjnego i taktycznego w zakresie: planowania i przygotowania Obrony Terytorialnej, utrzymywania gotowości bojowej organów dowodzenia i wojsk OT, organizacji współdziałania z dowództwami wojsk operacyjnych; współpracy i koordynacji, przygotowań i działań cywilno - wojskowych z organami władzy rządowej i samorządowej, służbami i strażami oraz organizacjami pozarządowymi; kierowanie realizacją misji i zadań OT w czasie pokoju, okresem kryzysu, wojny i ewentualnej okupacji.

Minister Obrony Narodowej dowodzi Obroną Terytorialną poprzez Inspektorat OT.
Operacyjnymi organami dowodzenia OT na obszarach operacyjnych są Dowództwa Okręgów Wojskowych.
Operacyjno - taktycznymi organami dowodzenia OT są Wojewódzkie Sztaby Wojskowe.
Taktycznymi organami dowodzenia są Wojskowe Komendy Uzupełnień i Dowództwa Garnizonowe.

Wojska Obrony Terytorialnej są powszechną formą wojskowego przygotowania i wykorzystania społeczeństwa do ochrony i obrony miejscowej.

Celem powszechnego szkolenia młodzieży i rezerwistów w OT jest nabycie i utrzymywanie wartości patriotycznych, obywatelskich i żołnierskich oraz umiejętności walki w obronie miejscowej (w obronie Ojcowizny), a także umiejętności ratowniczych i ochronnych w sytuacjach zagrożeń klęskami żywiołowymi, katastrofami technicznymi i innych nieszczęść i potrzeb miejscowego społeczeństwa.

(J. Marczak, Koncepcja strategiczna OT według płk (r) dr hab. Józefa Marczaka, za stroną: www.obronanarodowa.pl)

Analizując koncepcje Obrony Terytorialnej można pokusić się o bardzo prosty schemat obrazujący umiejscowienie organizacji paramilitarnych i społecznych organizacji proobronnych w Obronie Terytorialnej kraju.

Opracowanie własne.

Zachęcam również do czytania artykułu pt. Tworzenie i organizacja „aktywnej rezerwy” Sił Zbrojnych na przykładzie brytyjskiej Armii Terytorialnej zamieszczony na stronie www.portalstrzelecki.info.
Tam znajduje się więcej informacji i konkretnych rozwiązań, jakie zastosowano w Wielkiej Brytanii.

Działania w terenie leśnym – JS 2028 Częstochowa
źródło: www.js2028.pl

Należy pamiętać, iż obowiązująca doktryna wojenna NATO zakłada, że w przypadku konfliktu zbrojnego pewne obszary Polski mogą znaleźć się pod czasową okupacją. Pan major rez. Krzysztof Wójcik jest pomysłodawcą kolejnej koncepcji Obrony Terytorialnej pod nazwą Rezerwa Sił Specjalnych. To nowy system szkolenia wojskowego, skierowany do tysięcy młodych ludzi działających w organizacjach paramilitarnych, drużynach starszoharcerskich, klubach survivalowych i paintballowych. Dla tych, którzy chcą być komandosami, rangersami, zielonymi beretami, legionistami, ale nie chcą iść do Wojska Polskiego. Chciałbym wykorzystać ich zapał – mówi Wójcik w wywiadzie dla greendevils.pl

Szkolenie rozpocznie się, gdy MON zatwierdzi program. Będzie to system szczelniejszy niż nabór do zasadniczej służby wojskowej. Zostanie oparty na stałej selekcji uczestników. Zagrożenie, że przeszkolony zostanie przestępcą, zawsze istnieje. Ale czy z tego powodu przestajemy szkolić policjantów i żołnierzy?

Żołnierzy RSS nie trzeba obejmować stałym etatem i pensją, opieką socjalną. Odpadają koszty budowy koszar, mieszkań, żywienia. Instruktorami byliby oficerowie rezerwy jednostek specjalnych. Otrzymywaliby wynagrodzenie za szkolenie na zlecenie. Broń i amunicja może pochodzić na początek z wycofywanych i wyeksploatowanych zapasów. Szkolenie podstawowe i zaprzysiężenie mogliby odbyć na trzymiesięcznym kursie selekcyjnym na bazie takich jednostek jak 6. BDSz lub 1. Pułk Specjalny. Późniejsze szkolenie byłoby zindywidualizowane i finansowane przede wszystkim przez samych ochotników. Koszty zgrupowań i ćwiczeń okresowych Rezerwy Sił Specjalnych nie byłyby wysokie. Mam własne koncepcje oparte na wiedzy uzyskanej w czasie szkoleń w NATO (…)

(Ibidem.)

Grupa Szybkiego Reagowania JS 2025 Jarosław
źródło: www.js2025.pl

Jak widać pojawiła się kolejna koncepcja tym razem zaprezentowana przez mjr. Wójcika. Czy jest to oddzielna koncepcja OT? W zasadzie nie, bo wszystkie te koncepcje bazują na tych samych rozwiązaniach ogólnych, jednak w tym wypadku podzieliłbym tutaj Wojska OT na dwie podgrupy:

• ogólnowojskową
• siły specjalne – zaprezentowane przez Pana mjr. Wójcika.

Zatem, jaki będzie ogólny kształt Obrony Terytorialnej w Polsce? Można to zilustrować za pomocą poniższego schematu.

Opracowanie własne.

Mając już ogólny obraz tego jak mogłyby wyglądać Wojska Obrony Terytorialnej należy zastanowić się, jakie zadania by wykonywały? Na odpowiedź nie trzeba długo czekać, większość z osób zainteresowanych tą tematyką powie „działania nieregularne”. Tak – w tym jest główny sens istnienia organizacji paramilitarnych, grup rebeliantów, czy organizacji terrorystycznych. Odwołują się one do nietypowych, nieregularnych i często pionierskich rozwiązań w walce z przeciwnikiem. Terroryści porywają samoloty, prowadzą ataki samobójcze, natomiast zadaniem organizacji paramilitarnych, Rezerwy Sił Specjalnych jest prowadzenie działań z dziedziny dywersji i sabotażu, ale do tego dodać należy również działalność wywiadowczą i ratunkową.

Działania nieregularne w przypadku Obrony Terytorialnej to m.in.:

• prowadzenie rozpoznania sił i środków nieprzyjaciela
• zasadzki, rajdy i nękanie sił nieprzyjaciela
• zwalczanie funkcjonującej administracji okupanta
• zwalczanie osób kolaborujących z okupantem
• prowadzenie działalności wywiadowczej na terenie okupowanym
• gromadzenie, analizowanie oraz przekazywanie materiałów wywiadowczych
• wspieranie działań grup specjalnych i rozpoznawczych regularnej armii
• prowadzenie misji ratunkowych na terenie okupowanym z zakresu pomocy rozbitym pododdziałom wojsk regularnych.

 Opracował:

sierż. ZS Piotr Socha
Szef Szkolenia JS2025

Za: http://portal.zs-strzelec.mil.pl/index.php/artykuly/inne/464-rola-organizacji-paramilitarnych-w-systemie-obronnym-kraju