Sergiusz Piasecki - awanturnik i żołnierz*

 

      „Nieprawdą jest, jakobym był w kurtce zrabowanej komisarzowi bolszewickiemu. Natomiast prawdą jest, że byłem w kurtce zrobionej ze skóry komisarza bolszewickiego” – stwierdzał w prasowym sprostowaniu. Przemytnik kokainy, awanturnik i kokainista, bandyta z 15-letnim wyrokiem, twórca siatki polskiego wywiadu w Sowietach, autor najlepszej satyrycznej powieści o komunizmie.

„To, co przeżył, to jest coś tak piekielnego, że wierzyć się nie chce, że on w ogóle jeszcze istnieje” – pisał o nim Witkacy.
„Żyliśmy jak królowie. Wódkę piliśmy szklankami. Kochały nas ładne dziewczyny… Za miłość płaciliśmy miłością, nienawiścią za nienawiść. Lubiłem swych kolegów, bo nigdy mnie nie zawodzili. Byli to prości, niewykształceni ludzie. Lecz czasem byli tak wspaniali, że stawałem zdumiony”
– pisał Piasecki o swym „przemytniczym” okresie życia we wstępie do powieści „Kochanek Wielkiej Niedźwiedzicy”.

Sergiusz Piasecki, urodzony w 1901 roku na terenie dzisiejszej Białorusi, od młodzieńczych lat był związany z tamtejszym półświatkiem. W Mińsku wstąpił do białoruskich oddziałów „Zielonego Dębu”, których celem była „walka o niepodległą i niepodzielną Białoruś i antykomunizm”. Gdy w 1919 r. polskie wojska wkraczały do Mińska, partyzanci z „Zielonego Dębu” postanowili z nimi współdziałać. W efekcie Piasecki trafił do Warszawy na kurs w Szkole Podchorążych Piechoty. To trwale związało go z polskością. W 1920 r. bronił Warszawy w walkach pod Radzyminem.

Po wojnie zorganizował siatkę szpiegowską w Sowietach. Rosła ona na tyle szybko, że polskiemu wywiadowi brakowało pieniędzy na jej finansowanie. Znalazł więc własny sposób zarobkowania – przemyt. Dawał on znakomite alibi w przypadku zatrzymania przez bolszewików. Szpieg dostawał kulkę w łeb, przemytnik – kilka lat więzienia. Kilka razy trafiał do polskich i sowieckich więzień. W Polsce wyciągali go przełożeni z wywiadu, a w Sowietach – pieniądze i spryt.

Pod koniec życia, w liście do P. Janson-Smitha, Piasecki przyznał:
„Przemycałem na Rosję kokainę, a stamtąd futra. W ciągu czterech lat przez moje ręce przeszło nie mniej jak 1 milion funtów. Nie zabezpieczyłem siebie, nie kupiłem nawet kamienicy, choć mogłem kupić ulicę. A później głodowałem”.

W 1926 roku Sergiusz Piasecki za dwa napady z bronią w ręku został skazany na karę śmierci, ostatecznie zamienioną, dzięki wstawiennictwu wywiadu, na 15 lat ciężkiego więzienia.

„Kurier Wileński” o wydarzeniach z 27 lipca 1926 r. pisał:
„Bandyta Piasecki wałęsał się wówczas od kilkunastu dni po okolicznych lasach. W krytycznym dniu o godzinie 8 rano zauważył furmankę. Dokonując napadu na siedzących na niej dwóch Żydów: Jodela Boryszańskiego i Morducha Drazlina i grożąc pistoletem, obrabował doszczętnie obu”.
Pieniądze potrzebne mu były na wpłatę kaucji za przyjaciela Antoniego Niewiarowicza.

Gdy Piasecki dotarł do aresztu, okazało się, że Niewiarowicz jest już na wolności. Wpłacił więc 40 zł na więzienną bibliotekę, resztę zaś przetrwonił z przyjacielem. Następnie wspólnie napadli na kolejkę podmiejską. Zakapowała ich kochanka Niewiarowicza. 

W więzieniu Piasecki zaczął pisać. Okazało się, że ma niezwykły talent literacki. Za kratami napisał swoją najsłynniejszą powieść "Kochanka wielkiej niedźwiedzicy". Spisał również wspomnienia z lat spędzonych w wywiadzie.

Na wolność wyszedł w 1937 roku jako znany literat. Pomogła interwencja Melchiora Wańkowicza, z którym korespondował przez cały czas pobytu w więzieniu.

Gdy 17 września Sowieci napadli na Polskę, zgłosił się na ochotnika do Korpusu Ochrony Pogranicza. Podjął współpracę z AK. W konspiracji używał pseudonimów: „Suez”, „Kira” i „Konrad”. Współpracował z Kierownictwem Dywersji – Kedywem. W 1943 r. objął dowództwo oddziału egzekucyjnego, wykonującego wyroki śmierci wydane przez podziemne sądy.

W 1943 r. gestapo aresztowało Zygmunta Andruszkiewicza z wileńskiej AK. Zakonspirowany był on jako litewski urzędnik i w swym biurze miał wiele ważnych dokumentów AK. Piasecki włamał się do biura i je ukradł. Pisarz Józef Mackiewicz był w tym czasie podejrzewany, na skutek sowieckiej intrygi, o kolaborację. W biurze Andruszkiewicza było jego odwołanie w tej sprawie. Dzięki Piaseckiemu nie trafiło ono w ręce gestapo. Gdy na skutek owych intryg Mackiewicz został skazany na karę śmierci, dowodzona przez Piaseckiego Egzekutywa nie wykonała wyroku. Piasecki domagał się anulowania go. Skutecznie.

Po zakończeniu wojny Piasecki przez rok grał na nosie poszukującej go bezpiece. 30 kwietnia 1946 r. zbiegł na Zachód. Przedostał się do Włoch, a potem do Anglii. Na emigracji ukazały się kolejne książki o świecie przestępców na Kresach – trylogia „Jabłuszko”, „Spojrzę ja w okno...”, „Nikt nie da nam zbawienia...” oraz „Żywot człowieka rozbrojonego”.

Charakterystyczny jest list Piaseckiego do Jana Nowaka-Jeziorańskiego:
„Postanowiłem zwrócić się do Pana z propozycją pracy dla Radia Free Europe – nawet jeśli nie wierzę, że propozycja będzie przyjęta. (…) Wynik negatywny będzie dla mnie pożyteczny moralnie jako dowód tego, że dobrowolnie nie zamilkłem”.

Wyjechał na angielską prowincję do miasteczka Hastings, bo tam koszty utrzymania były mniejsze.
„A ja (...) piszę powieści, wzbogacam wydawców i czekam: kiedy diabeł – obojętnie jakiego koloru – wydusi nareszcie bolszewików, aby móc wrócić do Polski, którą kocham ponad wszystko” – pisał.

Zmarł 12 września 1964 w Penley.

Za: https://www.facebook.com/photo.php?fbid=214323666201646&set=a.119145545719459&type=3&theater

* Tytuł od Redakcji RCR