Cytaty

INTEGRALNY RZYMSKI KATOLICYZM * NACJONALIZM INTEGRALNY * NARODOWY SOLIDARYZM * UNIWERSALIZM * REWOLUCJA KONSERWATYWNA * EUROPA WOLNYCH NARODÓW

PRZECIWKO KOMUNIZMOWI I KAPITALIZMOWI! ZA NARODOWYM SOLIDARYZMEM PAŃSTWA!

PORTAL PUBLICYSTYCZNY FRONTU REX - RNR

Codziennik internetowy (wydarzenia - relacje - artykuły)

„Pro Fide, Rege et Patria” – „Za Wiarę, Króla i Ojczyznę”

PRZEŁOM NARODOWY - jest to projekt polityczny łączący w sobie ideę hierarchiczną z myślą narodową w duchu rzymskiego katolicyzmu, dążący do zmiany obecnego Systemu politycznego w sposób radykalny i trwały

piątek, 16 września 2016

Monika Chochulska: Ewolucja nacjonalizmu w Polsce. Od endecji Dmowskiego do ruchów NR


Roman Dmowski
     Polski nacjonalizm na przełomie lat przechodził proces wielu zmian w myśli politycznej i ideologicznej. Było to spowodowane m.in. sytuacją gospodarczą i polityczną w Polsce. W wyniku tych reform powstało wiele organizacji o charakterze narodowym. W poniższym tekście postaram się przybliżyć poglądy ideologów części z tych grup.

Pierwszą właściwą formą organizacyjną polskiego nacjonalizmu była Liga Narodowa, utworzona w 1893 roku przez Romana Dmowskiego, po zreformowaniu Ligi Polskiej. Skupiała w szeregach nieliczne grono, które miało spełniać rolę elity. Dążenia organizacji kierowały się do prowadzenia jawnej działalności politycznej. O ile w 1897 roku, pod zaborem rosyjskim, formułowano tezę o odzyskaniu niepodległości, o tyle w 1903 roku program prezentowany przez LN pomijał tę kwestię. Stronnictwo Narodowo- Demokratyczne postawiło sobie za cel skierowanie siły narodu do działalności politycznej w granicach trzech państw rozbiorczych. Konsekwencją tego działania była polityka endecji do pierwszej wojny światowej oraz rozłamy, do których doszło w endecji. Ta postawa zaprowadziła Dmowskiego i jego współpracowników do rosyjskiej Dumy i narzuciła, w obliczu nadciągającej wojny, orientację prorosyjską. Wizja autonomii ziem polskich zjednoczonych przez Rosję wydawała się rozwiązaniem najbardziej realnym. Niemcy były traktowane przez narodowych demokratów jako najgroźniejszy wróg Polski.
Stronnictwo Narodowo- Demokratyczne zaczęło się kreować w roku 1897 na terenie zaboru Rosyjskiego. To właśnie program tego stronnictwa formułował zasady Ligi Narodowej. Od rewolucji w 1905 roku SDN stało się realnie funkcjonującą partią polityczną, natomiast wcześniejsze jej programy miały charakter głównie propagandowy. Umocnienie pozycji SDN wiązało się z postępującymi wiązaniami Stronnictwa z dążeniami mieszczaństwa, a także sfer ziemiańskich oraz stabilizacją na pozycjach antyrewolucyjnych. W okresie działalności w Dumie SDN uzyskiwał większość głosów w Kongresówce. Była to partia typu wyborczego, która nie miała jeszcze szeroko rozbudowanego aparatu i licznych rzesz członkowskich. Mimo to wykazywała się ona bardzo szerokimi wpływami społecznymi.

Sama doktryna ruchu narodowego miała powstać na drodze reakcji na prądy społeczne w drugiej połowie XIX wieku, mające charakter międzynarodowy. W ideologii endeckiej naród określano jako organizm- byt nadrzędny, istniejący niezależnie od wchodzących w jego skład jednostek, tak samo jak organizm ludzki jest bytem nadrzędnym w stosunku do składających się na niego komórek. Naród uznano za wartość najwyższą, a nacjonalizm miał funkcjonować jako światopogląd. Pogląd ten spotkał się z krytyką środowisk katolickich, według których nacjonalizm mógł zagrozić wartościom uniwersalizmu chrześcijańskiego.

Ogólne poglądy ideologów obozu narodowego wobec Kościoła Katolickiego nie zawsze stanowiły konsekwentną linię. Pierwszym, który określił stosunek swego środowiska do Kościoła, był Jan Ludwik Popławski. Według niego Polaków oprócz interesu religijnego łączy również interes polityczny. Sami ideologowie obozu narodowego uważali, że katolicyzm jest symbolem polskości, dlatego nie może być pominięty w całym systemie czynników kształtujących politykę narodową. Nie uznawali go jednak za najwyższą wartość i podporządkowywali narodowi traktowanemu jako wartość nadrzędna. Droga rozwoju ideologii endeckiej zaczęła się kierować coraz bardziej ku myśli katolickiej wraz z wchodzeniem w życie polityczne nowych pokoleń i odradzaniem się religijności wśród inteligencji. Warto tu wspomnieć, że katolicyzm był atakowany w dwóch zaborach. W ten sposób chciano nas, Polaków, wynarodowić i utrwalić niewolę, dlatego tak ważne było to odrodzenie się wiary.

W 1918 roku nowym wcieleniem endecji staje się Związek Sejmowy Ludowo-Narodowy, określany od 1919 roku Związkiem Ludowo-Narodowym. Okres działalności ZLN to odrębna epoka w historii endecji. Charakteryzuje ją opozycja w stosunku do Józefa Piłsudskiego. Endecja odgrywała ważną rolę w życiu politycznym lat dwudziestych. Miała wpływ na kształt konstytucji marcowej, dążyła do osłabienia władzy prezydenta. Było to spowodowane obawami po objęciu tego stanowiska przez Józefa Piłsudskiego. Opozycja w stosunku do jego osoby zakończyła się klęską, którą z punktu widzenia ZLN było przejęcie przez Marszałka steru rządów jako Naczelnik Państwa.ZLN był zwolennikiem koncepcji „państwa narodowego” jako państwa Polaków, a nie wszystkich obywateli niezależnie od ich narodowości. Ponadto uznawał wiarę i religię jako fundament wychowania, a Kościół traktował jako instytucję wychowującą człowieka przed szkołą, rodziną i państwem. Ponadto uznano Kościół Katolicki za moralnego kierownika narodu. Endecja pretendując do roli partii rządzącej, ewoluowała coraz bardziej w kierunku wyznaczonym przez postulaty Kościoła.

W marcu 1922 roku powstała organizacja o nazwie Młodzież Wszechpolska. Według niej naród był najwyższym dobrem. Wszelkie fakty i zagadnienia z dziedziny etyki i polityki miały być rozpatrywane i sądzone wyłącznie z punktu widzenia narodowego. Według MW religia katolicka była źródłem siły moralnej społeczeństwa, a jako religia większości narodu polskiego powinna była zajmować przodujące stanowisko w życiu każdego Polaka. Dzięki tym założeniom ideologia obozu narodowego dużo zaczerpnęła z myśli katolickiej i bywała często nazywana „nacjonalizmem chrześcijańskim”. W ramach tego zagadnienia dopracowano z czasem wizji „Katolickiego Państwa Polskiego Narodu”.

Wraz z pojawieniem się Obozu Wielkiej Polski i jego Ruchu Młodych dochodzi do rozwarstwienia się obozu narodowego, które się pogłębiało przez kolejne rozłamy. Organizacja została powołana 4 grudnia 1926 roku przez Romana Dmowskiego. Była to odpowiedź na zamach majowy. OWP wychodził naprzeciw oczekiwaniom młodego pokolenia. Pełnił funkcję społeczno-wychowawczą. W organizacji stawiano duży nacisk na dyscyplinę, zgodnie ze słowami Romana Dmowskiego: „Musimy być z postępowania swego narodem wielkim (…) konsekwentnym, ujętym w karby, poddanym dobrowolnej dyscyplinie, kierowanym rozumną myślą i męstwem (…)”. Idee programowe Obozu są wymienione w zeszytach programowych, z których najważniejszym jest „Kościół, Naród i Państwo” autorstwa założyciela OWP.W sumie wydano 6 broszur, kolejnych 14 pozostało jedynie w sferze planów. Ruch Młodych Obozu Wielkiej Polski głosił antyliberalizm i antymaterializm. Mimo że Dmowski zaniedbał praktykowania religijnego, uważał że to Kościół ukształtował tożsamość narodową. Jak sam napisał:„Katolicyzm nie jest dodatkiem do polskości, zabarwieniem jej na pewien sposób, ale tkwi w jej istocie, w znacznej mierze stanowi jej istotę. Usiłowanie oddzielenia u nas katolicyzmu od polskości, oderwanie narodu od religii i od Kościoła jest niszczeniem samej istoty narodu”.

Kolejnym elementem ideologii OWP był antysemityzm. Nie należy go jednak łączyć w żadnym przypadku z rasizmem. Niechęć do żydów była spowodowana zdominowaniem przez nich polskiej gospodarki oraz lepszego traktowania ich w Polsce. Następną ciekawostką jest to, że mimo chwalenia hierarchii i dyscypliny byli przeciwnikami koncepcji totalitarnych i statolatrycznych. Dlatego też łączenie Obozu Wielkiej Polski z faszyzmem jest błędne. Powód jest jeden – faszyzm jest niezgodny z katolicyzmem, na którym opiera się ideologia OWP. Inspiracje związane z faszyzmem istniały wyłącznie w kwestii stylistyki.Wzorem państwa według organizacji była monarchia Piastów, za czasów panowania Bolesława Chrobrego. OWP często spotykało się z zarzutami formowania bojówek. Przy podawaniu takich informacji pomijano fakt, że inne organizacje, w tym organizacje lewicowe, również tworzyły swoje oddziały.

Rozwiązanie OWP nastąpiło 28 marca 1933 roku. W jego miejsce powstał Obóz Narodowo-Radykalny, który był najpoważniejszym kontynuatorem dzieła Obozu Wielkiej Polski. 14 kwietnia 1934 roku przyjęto deklarację ideową, która wiele czerpała z dorobku OWP i Młodej Endecji. Autorzy deklaracji przedstawiali siebie jako ludzi, którzy chcą sprostać trudnej sytuacji, w jakiej znalazła się Polska. Uważając, że istniejące ugrupowania polityczne nie są do tego w pełni zdolne, założyli nową partię polityczną. Niezależnie od tego nawiązywali do „dawnych wielkich ideałów ruchu wszechpolskiego”. Chcieli doprowadzić do uzdrowienia stosunków moralnych, politycznych i gospodarczych. Nowa partia zamierzała stanąć na gruncie zasad katolickich, kształtując życie polityczne i gospodarcze na moralności katolickiej.

Od samego początku istnienia organizacja widać było różnice zdań między dwoma kluczowymi członkami obozu, jakimi byli Bolesław Piasecki oraz Henryk Rossman. Za Piaseckim stali Bepiści, za Rossmanem- Rossmanowcy. Ponad nimi stał Jan Mosdorf. Grupa Piaseckiego zachowywała sporą autonomię względem części partii, w której czołową rolę odgrywał Rossman. Rola Mosdorfa sprowadzała się w praktyce do pełnienia funkcji łącznika między Bepistami a Rossmanowcami.Do czasu delegalizacji, mimo zamiaru objęcia wpływami całego kraju, ONR pozostał organizacją głównie warszawską. Duże zainteresowanie wstąpieniem w szeregi Obozu spowodowało, że musiano wstrzymać zapisy do czasu ideowego wyszkolenia niewyrobionych kandydatów. Taki stan rzeczy został przerwany dwa miesiące po ogłoszeniu deklaracji ONR, gdy zadecydowano o delegalizacji organizacji. Krótki okres legalnego funkcjonowania wypełniony był pracami organizacyjnymi oraz licznymi wystąpieniami przeciwko ludności żydowskiej, przedstawicielom lewicy oraz władzom państwowym. Wykazany dynamizm czynił organizację groźną na dłuższą metę, a częste łamanie przepisów prawnych dało podstawę do delegalizacji i aresztowania elity przywódczej. Ich uwięzienie, choć nie trwało długo, wystarczyło do rozstrojenia młodej partii. Po rozwiązaniu nie zaprzestała ona jednak swojej działalności, jednak znikły szanse na osiągnięcie statusu organizacji masowej. Wkrótce okazało się, że pękła także formalna jedność ONR. Głównymi przyczynami były m.in. różnice w relacjach z SN, kwestie gospodarcze oraz kwestia istnienia tajnej organizacji wewnętrznej. ONR podzielił się na ONR-ABC oraz RNR Falanga.

Dla teoretyków organizacji ONR-ABC najważniejszą rzeczą była świadomość narodowa. Porównywali naród do rodziny, grupy jednostek połączonych ze sobą świadomością wspólnego pochodzenia i wynikającymi z niego więzami moralnymi. Odrzucono teorię ras, jako niezgodną ze spirytualistyczną koncepcją narodu i religią katolicką. „Od wiary w Boga zależy wszelka inna wiara: w sprawiedliwość, w dobro, w siłę moralną, w dziejową misję cywilizacyjną i polityczną. Kto nie wierzy w Boga, ten nie wierzy w Polskę”.

RNR Falanga wpadło na pomysł ustroju totalnego dla Polski. Dominikanin Jacek Maria Bocheński orzekł o zgodności z nauką Kościoła systemu, jakim miał być propagowany przez organizację „totalizm katolicki”. Jednak słowo „totalizm” miało być zastąpione terminem „monoidea”. W ideologii organizacji to Bóg był stawiany jako wartość najwyższa i nadprzyrodzony cel człowieka. Według Falangi celem osobistym jednostki było zbawienie. Była to grupa najbardziej radykalna. Nawoływano do wpajania „ducha agresji” oraz głoszono potrzebę przeprowadzenia „rewolucji wewnętrznej”, która miała zlikwidować „stan apatii i bierności”. Bolesław Piasecki zarzucał Polakom małą skale pragnień, wiary. Jego zdaniem nie wyznawali żadnych ideałów oraz nie potrafili odrzucić złych wartości. Ta ostra krytyka polskiego charakteru odróżniała Falangę zarówno od „młodych SN”, jak i od ONR-ABC.

Jak widać mimo dążenia do jednego celu – tworzenia Wielkiej Polski- dochodziło do podziałów w organizacjach wynikających z różnic światopoglądowych. Jednak nie umyka uwadze fakt, że religia katolicka w każdej tej grupie odgrywała ogromną rolę, była wręcz uważana za spoiwo narodu. Zaczynając od wspólnej walki o interesy polityczne, organizacje zreformowały się do punktu, gdzie celem najwyższym jest zbawienie.