Flaga biało-czerwona?

       Najstarszą polską chorągwią, używaną już w średniowieczu jako znak polskich królów i całego państwa polskiego, był czerwony prostokątny płat materiału z wyszytym srebrnym lub białym orłem. Równolegle ten sam wizerunek orła stanowił godło na tarczy królewskiego herbu i używano go do zdobienia monet, pieczęci, kosztowności, ksiąg, budowli, nagrobków królewskich itd.  W postaci heraldycznej pojawił się w Polsce już w XIII wieku, wraz z rozwojem heraldyki i kultury rycerskiej w średniowiecznej Europie. Ten piękny w swojej prostocie znak należy więc do najstarszych heraldycznych herbów państwowych świata i jest nieprzerwanie używany jako znak polskich królów, polskiego narodu i wyraz polskiej tożsamości. A o tym, że jest to w Polsce tradycja jeszcze starsza, przedheraldyczna świadczy zachowana podobizna orła na denarze Władysława Wygnańca, monecie datowanej ok. 1138-1146 r.

Orzeł - pradawny znak zwycięstwa, siły, wzniosłości, chwały, potęgi, władzy majestatu - rozpowszechnił się w postaci heraldycznej jako znak prawie wszystkich książąt dynasti piastowskiej i ich księstw. W odróżnieniu od innych krajów, w Polsce przedstawiano go srebrnego czyli białego na czerwonym tle. Jedynie na Śląsku rozpowszechnił się czarny orzeł  na złotym tle. Nasilenie tendencji zjednoczeniowych w podzielonej na wiele księstw Polsce znalazło wyraz w dodaniu do orła korony. Zrobił to 1290 roku książe wielkopolski Przemysł II, obejmując rządy w Krakowie, na znak że jego celem jest koronacja i odnowienie Królestwa Polskiego. W 1295 roku koronował się w Gnieźnie na Króla Polski, lecz kilka miesięcy potem został zamordowany przez zaniepokojonych Brandenburczyków. Jego cel wkrótce zdołał trwale osiągnąć Władysław Łokietek.

Chorągiew Królestwa Polskiego

 

Już w czasach Władysława Łokietka (XIII/XIV wiek) chorągiew z białym orłem na czerwonym płacie tkaniny stała się drugim obok herbu naczelnym znakiem nie tylko samego króla, ale i wszystkich ziem przez niego rządzonych. Podnoszono ją na polach bitewnych, podczas świąt i uroczystości z udziałem króla. Chorągiew tę nosił chorąży wielki koronny.  Wzrostowi znaczenia orła w tej roli sprzyjało kształtujące się w XIV wieku poczucie polskiej świadomości narodowej.

W czasach Kazimierza Wielkiego, następcy Władysława Łokietka, opracowano wyjątkowo udany wizerunek godła orła z dumnie podniesioną głową, szeroko rozpostartymi skrzydłami, złotą przepaską na skrzydłach, także złotym pierścieniem spinającym ogon i potężnymi łapami zakończonymi drapieżnymi szponami. Świadczy to o wysokim kunszcie artystów zatrudnionych na dworze polskiego króla.

Król polski w uroczystym stroju turniejowym -
ilustracja z "Herbarza Zlotego Runa" - 1433-1435 r

Z biegiem czasu kształt orła ulegał zmianom, zgodnie z prądami kształtującymi poszczególne epoki.  Po zacieśnieniu związków  z księstwem litewskim pojawiły się równoważne chorągwie z Pogonią, niekiedy na jednym płacie materiału. Podobnie jak orła, postać jeźdźca tworzącego to godło, przedstawiano barwą białą na czerwonym tle. 

 

Święty Stanisław, patron Królestwa Polskiego, i łopocząca Chorągiew Królestwa
Polskiego - ilustracja z "Żywotów Arcybiskupów Gnieźnieńskich", 1530-1533 r.

Kształtowanie się polskich barw narodowych  

Pojawienie oznaki wojskowej wyróżniającej Polaków nastąpiło w początkach XVIII wieku. Wtedy to w jednostkach piechoty zaczęto używać jako prostego znaku rozpoznawczego białej kokardy, mającej opinię barwy królewskiej. Natomiast w czasie insurekcji kościuszkowskiej radykalni demokraci nosili trójkolorowe kokardy rewolucji francuskiej: niebiesko-biało-czerwone. Rewolucyjne kokardy francuskie używane były także przez Legiony Polskie, walczące u boku Napoleona.  Biała kokarda wojska przedrozbiorowej Polski utrzymana została w armiach Księstwa Warszawskiego  (1807-1815) i Królestwa Polskiego (1815-1831).

W czasie powstania listopadowego zbuntowane wojsko oraz popierająca je ludność przypinały tradycyjną białą kokardę w odróżnieniu od radykalnych demokratów, którzy nosili niebiesko-biało-czerwone kokardy rewolucji francuskiej. Niektórzy opowiadali się za kokardami biało-czerwonymi. W sprawie barwy kokardy toczono zawzięte spory. W końcu dnia 7 lutego 1831 r. sejm podjął uchwałę, że "kokardę narodową będą stanowić kolory herbu Królestwa Polskiego i W. X. Litewskiego". Jest to pierwsze oficjalny dokument ustanawiający biel i czerwień barwami narodowymi Polaków. Był wynikiem pewnego kompromisu ideowego: odrzucono biel jako królewską, obcą rewolucyjnym i republikańskim poglądom, nie przyjęto też wprost barw rewolucyjnych wzorowanych na francuskich, ale wywiedziono je od dawnych polskich godeł państwowych.

Kokarda wojskowa upowszechniła barwy biało-czerwone, które odtąd pojawiły się na chorągwiach , różnych odznakach itd. Porządek barw nie był jeszcze ustalony. Wymiennie używano czerwieni na górze a bieli na dole lub na odwrót, ponieważ ani kokarda ani barwy narodowe nie stanowiły jednak flagi w dzisiejszym rozumieniu. Kokarda musiała być prosta i tania w produkcji, nie powielać złożonych wzorów zwielokratniających czas i koszty szycia. Musiała być więc jak najprostsza.

Nie znaczy to, że w XIX wieku ustaliły się barwy narodowe i flaga, jaką znamy obecnie. Na przykład, w czasie powstania styczniowego 1863r. używano trzech barw niebieskiej-białej-czerwonej jako nawiązanie do ideałów rewolucyjnych, a także do tła herbów Polski (czerwony), Litwy (niebieski) i Rusi (biały). Jednak kolory te nie były zgodne z tradycją heraldyczną, gdyż herb Wielkiego Księstwa Litewskiego (Pogoń) nigdy nie miał niebieskiego tła lecz czerwone.   Archanioł Michał, herb województwa kijowskiego w przedrozbiorowej Polsce również posiadał czerwone tło, a nie białe. Niezgodność ta wskazuje zatem na inspirację wolnomularsko-rewolucyjną w doborze powstańczych barw. Nietrudno się tedy domyśleć, że używanie rewolucyjno-wolnościowej symboliki w postaci biało-czerwonej, czy też niebiesko-biało-czerwonej zostało zabronione jako działalność wywrotowo-rewolucyjna.

 

Publikacja z czasów powstania styczniowego; 

Dwie drogi

Wybuch wojny w 1914 r. między państwami zaborczymi przyniósł Polakom po raz pierwszy od stu lat realne widoki na polepszenie swego bytu narodowego. Pod auspicjami Komitetu Narodowego Polskiego rozpoczęto tworzenie polskich jednostek wojskowych w Rosji, a potem również we Francji do walki z Niemcami i Austro-Węgrami o zjednoczoną z trzech zaborów Polskę. Oprócz ziem Królestwa we Polskiego, któremu rząd rosyjski planował nadać szeroką autonomię, w razie zwycięstwa Rosjanie planowali włączyć do projektowanej Polski ziemie zaboru pruskiego aż po Sudety i górny bieg Odry oraz część lub całość Galicji (plan Sazonowa).

Mapa obrazująca plan powojennego ładu w Europie wg koncepcji Siergieja Sazonowa
(rosyjskiego ministra spraw zagranicznych). Przewidywano podział Niemiec i Austro-Węgier oraz cesje na rzecz państw ościennych: Danii, Rosji (wraz z autonomiczną Polską),
Rumunii, Serbii, Czarnogóry, Włoch, Szwajcarii, Francji, Belgii; ok. 1914 r.

W tej wojnie sprawa polska była kluczową również dla Niemiec i ich słabszego, zwasalizowanego sojusznika Austro- Węgier. W celu wywołania antyrosyjskiego powstania w zaborze rosyjskim utworzyli polskie jednostki wojskowe Legiony Polskie pod dowództwem Józefa Piłsudskiego. Powstanie miało w zamierzeniu spowodować zaangażowanie wojsk rosyjskich w jego tłumienie i wycofanie się Rosji z wojny poprzez zawarcie separatystycznego układu z Niemcami. Dzięki temu Niemcy mogły by ściągnąć dodatkowe siły na front zachodni i w szybkim czasie pokonać wojska francuskie i brytyjskie.

Staropolska symbolika na plakacie rekrutacyjnym Armii Polskiej we Francji
pod dowództwem gen. Józefa Hallera

Plan niemiecki jednak nie powiódł się. Pozostanie Rosji w aliansie przeciwniemieckim pogrzebało nadzieje sztabowców niemieckich na szybkie zwycięstwo w wojnie. Armia rosyjska ponosiła jednak klęski w wojnie z Niemcami. W 1915 r. musiała się wycofać z Królestwa Polskiego (kongresowego). Pozwoliło to Niemcom na realizację bardziej dalekosiężnych planów wobec zdobytych ziem polskich. 

Na mocy tzw. aktu 5 listopada (1916r.) utworzyli formalnie niepodległe Królestwo Polskie z językiem urzędowym polskim, instytucjami i symbolami narodowymi polskimi, jednak bez określonych granic. Tego samego dnia na Zamku Warszawskim po raz pierwszy wywieszono biało-czerwone flagi. Z kolei zarządzeniem austriackiego Generalnego Gubernatora wojskowego w Lublinie z 9 lipca 1917 r. wprowadzono na obszarze okupacji austriackiej znaki orientacyjne tj. słupy graniczne, drogowskazy, tablice dla urzędów i szkół w barwach biało-czerwonych.

Biały pas zamiast białego orła

11 listopada 1918r., dzień klęski Niemiec i przyjazdu Józefa Piłsuskiego do Warszawy uznaje się za symboliczny początek niepodległości Polski. Nowe państwo ustawą sejmową z 1 sierpnia 1919r. przyjęło biało-czerwoną flagę za swój symbol narodowy, dziedzicząc ją niejako po utworzonym przez Niemców państewku polskim. Przyjęcie tej flagi jest  niewątpliwie jest nawiązaniem do XIX-wiecznych nieudanych walk wyzwoleńczych (zwłaszcza 1831 r.), w których używano bieli i czerwieni jako polskiego znaku. Barwy biała i czerwona zgodnie z zasadami heraldyki pochodzą od polskiego godła. Nie nawiązano natomiast wprost do tradycyjnych chorągwi polskich, czerwonych ze srebrnym orłem, od czasów średniowiecznych znaku polskich królów i polskiego królestwa. Było by to jednak mało praktyczne. Szycie flag ze skomplikowanym wzorem podnosi znacznie koszt i czas produkcji, a flag musiało być wtedy wiele, szybko i w niskiej cenie. Dlatego w czasie Powstania Wielkopolskiego odpruwano czarny płat materiału na górze flag niemieckich, przez co zostawały tylko barwy biała i czerwona.

 Przysięga wojskowa w dn. 26 stycznia 1919 r., Poznań - obraz Leona Prauzińskiego

20 lat później władze w Berlinie mogły wrócić do tematu. Zamiast cynicznych manipulatorów zajęli się nim  bezwzględni, fanatyczni oprawcy. W powojennej Europie polski naród wraz z resztą Słowian miał ulec unicestwieniu, a jego niedobitki zostać przesiedlone na Syberię lub zamienione w darmową, niewolniczą siłę roboczą (tzw. Generalny Plan Wschodni).  Na szczęście wykonanie tego obłędnego i ludobójczego przedsięwzięcia odłożono do czasu zwycięstwa w wojnie, jak się okazało znów przegranej... Tym razem okupant nie pozostawił Polakom również złudzeń - za posługiwanie się polskimi symbolami narodowymi, podobnie jak za pomoc udzielaną Żydom, groziła kara śmierci. 

Odcień czerwieni na polskiej fladze

Sejm polski uchwalił 1 sierpnia 1919 r. ustawę, stwierdzającą, że "za barwy Rzeczypospolitej Polskiej uznaje się kolor biały i czerwony w podłużnych pasach równoległych, z których górny - biały, dolny zaś - czerwony". Dopiero dwa lata później ukazała się wydana przez Ministerstwo Spraw Wojskowych, opracowana przez Stanisława Łozę broszura "Godło i barwy Rzeczypospolitej Polskiej" z barwnymi wizerunkami znaków państwowych. Dokładnie określała odcień czerwieni na fladze narodowej miała jako karmazyn. Tej barwy właśnie od setek lat używała polska arystokracja. 

 

 Flaga R.P. według ustawy z 1921 r.;
odcień czerwieni - karmazyn

Po zamachu majowym w rozporządzeniu Prezydenta Rzeczypospolitej z 13 grudnia 1927 odcień czerwieni zmieniono na cynober. Stan utrzymał się do 1980r. 

 Flaga R.P. według rozporządzenia z 1927 r.;
odcień czerwieni - cynober

Ustawa z sejmu z 31 stycznia 1980 r. o godle, barwach i hymnie Rzeczypospolitej Polskiej oraz o pieczęciach państwowych była już znacznie bardziej "mądra". W załączniku nr 2, barwy flagi określono za pomocą współrzędnych trójchromatycznych, a dopuszczalne różnice barw za pomocą parametru ΔE*u*v*, w przestrzeni CIELUV: "współrzędne trójchromatyczne barw x, y, ich składowa Y oraz dopuszczalna różnica barwy E w przestrzeni barw CIE 1976 (L* u* v*) ustalona według wzoru CIELUV przy iluminancie C i geometrii pomiarowej d/0".

Barwa	x	y	Y	E
biała	0,315	0,320	82	4
czerwona	0,570	0,305	16	8

  Flaga R.P. według ustawy z 1980 r.;
odcień czerwieni - ciemny karmazyn

Jest to odcień zbliżony do karmazynu, nieco ciemniejszy od oficjalnie używanego w latach dwudziestych XX wieku.

Za:  http://www.szczerbczyk.pl/flaga-bialoczerwona-i-6.html