4 czerwca to tragiczna data dla naszych
węgierskich bratanków. Tego dnia w 1920 roku podpisano traktat pokojowy w
Trianon kończący dla nich pierwszą wojnę światową, którą jako państwo współtworzące Austro-Wegry przegrały. Alianci byli dla nich wyjątkowo
nieprzychylni. Węgry traciły na korzyść Rumunii Siedmiogród oraz część
Banatu, na rzecz Czechosłowacji utraciły Słowację, a także Ruś
Zakarpacką. Zaś na korzyść Królestwa SHS (Jugosławii) utraciły część
Banatu, Wojwodinę i Chorwację. Austria uzyskała zachodnie części
komitatów Sopron, Moson i Vas, z których utworzono prowincję Burgenland.
Polska uzyskała skrawki Spisza i Orawy. Jedynie w części Burgenlandu
wokół miasta Sopron zorganizowano plebiscyt, w wyniku którego obszar
plebiscytowy pozostał przy Węgrzech. Plebiscyt był jednak wynikiem
zbrojnego oporu miejscowej ludności, która nie chciała dopuścić do
oddania regionu w ręce austriackie i ogłosiła powstanie tzw. Palatynatu
Litawskiego. Węgry również miały być zdemilitaryzowane oraz miały płacić
odszkodowanie.
W rezultacie traktatu z Trianon Węgry straciły 2/3
terytorium z dotychczasowego obszaru 64 komitatów (okręgów, odpowiedników naszych województw), jaki stanowił terytorium dawnego
Królestwa Węgier pozostającego pod rządami Habsburgów. 1/3 etnicznych
Węgrów znalazła się poza granicami swego kraju. Fakt ten do dzisiaj
determinuje ustawodawstwo węgierskie wobec licznej diaspory żyjącej od
końca I wojny światowej w państwach ościennych, przede wszystkim w
Słowacji (Węgrzy stanowią 8,5% ogółu ludności tego kraju) i Rumunii
(6,5%).
4 czerwca 1920 roku, w dniu podpisania
traktatu, w całym kraju bito w dzwony i odprawiano nabożeństwa żałobne, a
gazety ukazały się w czarnych obwódkach; zamknięto szkoły, urzędy i
sklepy, na 5 minut stanął transport publiczny, zaś flagi państwowe
opuszczono i pozostawiono je tak do 1938 roku. W rocznice Trianon żałobę
przywdziewał parlament, urzędnicy i miliony obywateli. W czasie
podpisywania traktatu złożenia podpisu odmówił przewodniczący delegacji
węgierskiej, hr. Albert Apponyi. Ostatecznie ze strony węgierskiej
podpisali porozumienie minister zdrowia i ambasador w Paryżu, którzy
zaraz potem zrezygnowali ze stanowisk i wycofali się z życia
publicznego.W czerwcu 2008 roku w południowej części Budapesztu
otwarty został Park Trianon, który ma upamiętniać ziemie dawnej
monarchii węgierskiej, utracone w wyniku traktatu. W parku znajduje się
m.in. dzwon, który dzwoni każdego dnia o godz. 16:32 - kiedy to w dniu 4
czerwca 1920 r. podpisano traktat w Trianon.
