Adam Doboszyński to bez wątpienia jeden z najwybitniejszych
myślicieli i działaczy polskiego ruchu narodowego. Urodził się 11
stycznia 1904 r. w Krakowie w rodzinie ziemiańskiej. Jego ojciec był
adwokatem i członkiem austriackiej Rady Państwa. W czasie wojny polsko –
bolszewickiej 1920 r. Adam Doboszyński zgłosił się jako ochotnik do 6
pułku artylerii ciężkiej w Krakowie, w którym służył cztery miesiące. Po
zdaniu matury w tym samym roku podjął studia na Uniwersytecie
Warszawskim na wydziale prawa, jednak szybko z tego zrezygnował,
przenosząc się do Wyższej Szkoły Technicznej w Gdańsku. W 1925 r.
ukończył studia uzyskując tytuł inżyniera budowlanego. W latach 1925 –
1927 kontynuował naukę w Szkole Nauk Politycznych w Paryżu, jednak
musiał je przerwać z powodu kłopotów materialnych rodziny. Po powrocie
do kraju ukończył z wyróżnieniem Szkołę Podchorążych Rezerwy Saperów w
Modlinie uzyskując stopień podporucznika rezerwy. W 1931 r. przystąpił
do Obozu Wielkiej Polski i od tej pory pozostawał czynny politycznie w
szeregach środowiska narodowego. Gdy w 1933 r. przebywał w Anglii,
wówczas nawiązał znajomość z Gilbertem Chestertonem, wybitnym katolickim
filozofem i pisarzem. Od 1934 r. Doboszyński aktywnie działał w Sekcji
Młodych Stronnictwa Narodowego w Okręgu Krakowskim. Jego aktywność
przejawiała się m.in. poprzez pracę formacyjną w środowiskach
robotniczych.
Adam Doboszyński zyskał szczególną sławę w 1936 r., gdy zorganizował
słynną wyprawę na Myślenice. Celem tego przedsięwzięcia była chęć
wymierzenia sprawiedliwości wobec myślenickiego starosty Antoniego
Basary, znanego z praktykowania korupcji, faworyzowania przedsiębiorców
narodowości żydowskiej oraz utrudniania działalności Stronnictwu
Narodowemu. Przykładem rzucania kłód pod nogi małopolskim narodowcom
było m.in. dokonywanie represji wobec uczestników akcji bojkotu
żydowskich sklepów. Warto wspomnieć, że ów mający miejsce w latach 30.
bojkot był prowadzony wyłącznie z wykorzystaniem pokojowych, legalnych
metod, a więc działania Basary były tym bardziej nieuzasadnione. Słynny
„Marsz Myślenicki” miał miejsce w nocy z 22 na 23 czerwca 1936 r.
Doboszyński na czele grupy ok. 70 narodowców, dokonał rozbrojenia
powiatowego posterunku policji w Myślenicach. Aby uniemożliwić szybkie
wezwanie posiłków, przecięto kable telefoniczne. Towary, które
znajdowały się w żydowskich sklepach zebrano na rynku, po czym
podpalono. Widać tu, więc wyraźnie, iż wydarzenia myślenickie w żadnym
wypadku nie mogą być określane, jako szaber, czy grabież – sam
Doboszyński pilnował, aby owe towary były niszczone, nie zaś
przywłaszczane. Swój dramatyczny protest, wobec dominacji Żydów w
polskim handlu, Doboszyński przypłacił wyrokiem 3,5 roku więzienia. We
wrześniu 1939 r. Adam Doboszyński, jako ochotnik walczył w Kampanii
Wrześniowej. Będąc ranny, przedostał się przez Węgry do Francji, a
następnie do Wielkiej Brytanii. Został udekorowany Krzyżem Walecznych
(otrzymał go z rąk będącego wówczas Naczelnym Wodzem, gen. Władysława
Sikorskiego), oraz francuskim Croix de guerre. Jednak uważał Sikorskiego
za słabego polityka, będącego zakładnikiem francuskich decydentów. 23
grudnia 1946 r. Adam Doboszyńskim podjął najbardziej tragiczną w
skutkach decyzję w swoim życiu – powrócił do Polski, pogrążonej wówczas w
najcięższej fazie komunizmu. 3 lipca 1947 r. został aresztowany. Po
2-letnim śledztwie, pełnym tortur i poniżeń, odbył się pokazowy proces.
11 lipca 1949 r. sąd wydał wyrok śmierci. Egzekucja odbyła się 29
sierpnia 1949 r. Jak wcześniej wspominałem, Adam Doboszyński był jednym
z największych myślicieli polskiego ruchu narodowego. Obok takich
postaci, jak Jędrzej Giertych, Karol Stefan Frycz, czy Tadeusz Bielecki
jest on zaliczany do nurtu Młodej Endecji. Stworzył on oryginalne
koncepcje, które znalazły swoją recepcję w młodym pokoleniu narodowców. W
kwestiach ustroju politycznego postulował on Organizację Polityczną
Narodu, posiadającą hierarchiczną strukturę i będącą kuźnią elit.
Odwoływał się on do wywodzącego się z filozofii św. Tomasza z Akwinu,
ustroju mieszanego, czyli Regimen Comixtum. Uważał za panaceum w kwestii
ustroju państwa, stworzenie takiego systemu, który połączy pierwiastek
monarchiczny, arystokratyczny i ludowy. Odpowiednikiem pierwszego z nich
miała być Głowa Państwa, której przysługiwać mógłby tytuł króla.
Doboszyński proponował wybór monarchy przez Senat na okres kilku lat,
aby „przetestować” władcę. W przypadku, gdyby sprawdził się on, miano
mu nadać urząd królewski w dożywotnie władanie. Odpowiednikiem
pierwiastka arystokratycznego, miał być wspomniany wcześniej przeze mnie
senat. Składałby się on z kilkudziesięciu przedstawicieli elity:
uniwersytetów, Episkopatu itp. mianowanych przez króla. Bieżącą polityką
miał kierować rząd z Kanclerzem na czele, będący pod kontrolą Senatu,
oraz izby Niższej obieranej przez ogół obywateli, co odpowiadałoby
pierwiastkowi ludowemu. Adam Doboszyński podkreślał też dużą rolę
samorządu terytorialnego i gospodarczego. Można by rzec, że jego wizja
upowszechnienia własności i związania pracy z kapitałem poprzez
propagowanie drobnych, rodzinnych przedsiębiorstw przypomina nieco
przedrewolucyjne struktury cechowo-korporacyjne. Poglądy gospodarcze
Doboszyńskiego miały charakter antyindustrialny. Był on przeciwnikiem
zarówno socjalizmu, jak również kapitalizmu. Inspiracją dla jego myśli
politycznej była filozofia Sw. Tomasza z Akwinu, oraz wspomnianego
wcześniej Gilberta Keitha Chestertona (to pod wpływem głoszonego przez
tego filozofa dystrybutyzmu, Doboszyński zainteresował się zagadnieniami
korporacjonizmu).
Koncepcje społeczno-gospodarcze Adama Doboszyńskiego w dużej mierze
pokrywały się z modną w ruchach narodowych lat 30. teorią Nowego
Średniowiecza, sformułowaną przez emigracyjnego rosyjskiego
historiografa Mikołaja Bierdiajewa. Nawiązania do średniowiecza w myśli
polityczno-społecznej Doboszyńskiego, to m.in. próba przeszczepienia we
współczesne realia systemu cechów, gildii i korporacji. Związana z epoką
średniowiecza była również zasada prymatu ducha nad materią. Adam
Doboszyński był także teoretykiem geopolityki. Stworzył on pojęcie
„wielkiego narodu”, rozumianego, jako naród bazujący nie na pierwiastku
etnicznym, lecz kulturowym, zrodzony z mającej miejsce na przestrzeni
wieków syntezy mniejszych narodów, wchodzących w skład jednego państwa.
Za przykłady wielkich narodów, Doboszyński dawał Wielką Brytanię,
Francję, Niemcy, Indie, Hiszpanię, a nawet (co wydaje się bardzo
kontrowersyjne) Związek Radziecki i Jugosławię. Za historyczny przykład
wielkiego narodu, uważał też Pierwszą Rzeczpospolitą. Sądził, że
najlepszą koncepcją geopolityczną dla Polski byłaby próba budowy
wielkiego narodu, wraz z innymi narodami Europy Środkowo-Wschodniej.
Jednak, aby stworzyć byt trwały, postulował on rzecz bardzo trudną w
realizacji, jeśli nawet nie utopijną – budowę nowej świadomości
narodowej i przejście z nacjonalizmu etnicznego na swoisty nacjonalizm
narodowo-państwowy, co symbolizować miało przejście z płaszczyzny
piastowskiej, na jagiellońską. Adam Doboszyński w swych geopolitycznych
rozważaniach postulował stworzenie na terenach międzymorza bałtycko –
czarno -śródziemnego, dwóch unii: Słowian Zachodnich i bałkańskich
Słowian Południowych. Unia Słowian Zachodnich miała być sfederowana z
Węgrami, Rumunią, oraz wspomnianą wcześniej Unią Bałkańską. Elementami
jednoczącymi Unię miały być wspólne organy władzy: głowa państwa,
parlament i rząd. Jednak do ich kompetencji należałyby wyłącznie sprawy
dotyczące polityki zagranicznej, obronnej i kwestii spornych pomiędzy
państwami narodowymi. Kolejnym elementem, mającym zdaniem Doboszyńskiego
przysłużyć się budowie wielkiego narodu, mogło być opracowanie
wspólnego dla Słowian Zachodnich alfabetu, a nawet języka urzędowego.
Postać Adama Doboszyńskiego, bez wątpienia wniosła wielki wkład w
dorobek polskiego nacjonalizmu. Choć ten wielki człowiek tworzył czasem
koncepcje kontrowersyjne, a zdarzało się, że nawet utopijne, jednak jego
myśl polityczna, może być dla nas, młodego pokolenia polskich
narodowców, inspiracją, a jego osoba, symbolem poświęcenia dla Ojczyzny,
oraz Idei.
Adam Seweryn
Za: https://medianarodowe.com/adam-doboszynski-ideolog-dzialacz-meczennik/
