\
Jednym z najważniejszych dzieł dla myśli
narodowo – radykalnej są Podstawy narodowego poglądu na świat Wojciecha
Kwasieborskiego. Jego autor, czołowy działacz RNR Falanga, zamordowany w
Palmirach w 1940 r., w tej krótkiej, ale jakże treściwej broszurze
zawarł twierdzenia kluczowe dla rozumienia naszej idei. Podjął on tam
tematy związane z egzystencją człowieka, w tym zagadnienie szczęścia.
Kwasieborski pragnienie szczęścia uznał
za jedną z najważniejszych właściwości ludzkiej natury. Dążenie do niego
to jego zdaniem motor ludzkiego życia. Stwierdził, że ma to znaczenie
nie tylko w życiu osobistym jednostki, ale także w jego wymiarze
społecznym. Dlatego problem szczęścia stanowi też zadanie dla polityka.
Zdaniem Kwasieborskiego ustrój i idea społeczna, które nie dają
człowiekowi poczucia szczęścia nigdy go nie porwą i pozostaną mu obce.
Zjawisko szczęśliwości ma być natomiast związane z ludzką psychiką.
Nieszczęście, według autora, bierze się z wewnętrznego rozbicia osoby i
jest związane z utratą duchowej harmonii. Dzieje się tak, kiedy człowiek
przestaje być kowalem swojego losu, a ulega jedynie zewnętrznym
uwarunkowaniom. Wtedy osoba ludzka jest tylko niewolnikiem pełnym
bierności i niemocy. Człowiek szczęśliwy natomiast to ten, który ma
poczucie twórcy życia wytrwale dążącym do swojego celu. Wiąże się to z
niejednokrotnym wysiłkiem, pozbawiającym jednostkę tego, co powszechnie
zwykło się uważać za szczęście. Trud jest nieodłączną częścią naprawdę
wielkiej twórczości. Władysław Kwasieborski podaje tu przykład pływaka,
który, gdy tylko przestaje pracować, natychmiast idzie na dno. Tak
dzieje się z człowiekiem przestającym urabiać swój los na rzecz biernego
przyglądania się życiu.
Warunkiem tego, aby istota nie ustała w
swoich dążeniach jest uformowany charakter i spójna osobowość. Im ta
spójność jest większa, tym silniejszy jest człowiek i tym większa jest
jego odporność na zewnętrzne ciosy. Tym, co zapewnia te niezbędne cechy
jest idea. Jak pisze Kwasieborski cytując Lucjana Zarzeckiego: Idea ta
musi być dość silna, aby mogła skoncentrować dokoła siebie wszelkie inne
tendencje życia człowieka (…). Ma ona uzasadniać wszelki wysiłek
człowieka. W świetle idei każdy trud, każda drobna walka, każde małe
zwycięstwo nabiera wielkiego znaczenia, przyczynia się do wzniesienia
gmachu wielkiego i wiecznego.
Kwasieborski wskazuje na potrzebę
związania człowieka przez tę ideę z metafizyką, z wartościami
pozaziemskimi. Wtedy dopiero ukazywać będzie ona ostateczny cel
człowieka, który wykracza poza to, co przyrodzone. Dążenie do tego celu
jest warunkiem ludzkiego szczęścia. Ideą, która spełnia to zadanie jest
idea narodowa. Naród ma być bowiem naturalnym i najpełniejszym
środowiskiem człowieka. Szczególne znaczenia ma to w odniesieniu do
narodu polskiego i do idei go tworzącej. Jest ona przecież związana z
religią katolicką, jedyną pozwalającą osiągnąć najwyższe szczęście
człowieka – zbawienie. Nacjonalizm polega na dążeniu do dobra narodu, a
największym dobrem dla każdego jest życie wieczne. Człowiek zdobywa je
żyjąc w zdrowym moralnie i harmonijnie zorganizowanym narodzie, opartym
na słusznej idei. Kluczowym jest tu zdanie kończące broszurę: W
tworzeniu wielkości Narodu – wbrew słabościom własnym i przeszkodom
stawianym przez innych – tkwi szczęście i rozwój człowieka.
Filip Bator
