175 lat temu, 23 maja 1842 roku urodził się w Elduayen (Guipúzcoa, Kraj
Basków) Cura Santa Cruz [właśc. Manuel Ignacio Santa Cruz Loidi SJ],
karlistowski ksiądz-wojownik (cura guerrillero); po rewolucji
wrześniowej 1868 roku, która obaliła uzurpatorkę »Izabelę II«,
zaangażował się w propagandę legitymistyczną; aresztowany w październiku
1870, zdołał uciec i schronić się we Francji; po wybuchu (kwiecień) III
wojny karlistowskiej przedostał się przez
granicę do Hiszpanii i stanął na czele niewielkiego oddziału
powstańców; wzięty do niewoli w sierpniu, ponownie uciekł i zbiegł do
Francji, a w grudniu znów powrócił, odnalazł swoich ludzi i wznowił
walkę, operując w prowincji Guipúzcoa; wkrótce zyskał sobie sławę
jednego z najdzielniejszych gerylasów karlistowskich, ale również
okrutnie rozprawiającego się z liberałami; zagrożony przez dowódców
karlistowskich postawieniem przed sądem wojennym, musiał w lipcu 1873
przerwać walkę i udać się do Francji; powrócił raz jeszcze w grudniu,
lecz po klęsce powstania udał się przez Lille na wygnanie do Londynu;
tam wstąpił do Towarzystwa Jezusowego i poświęcił się odtąd pracy
misyjnej na Jamajce, a następnie w Kolumbii, gdzie zmarł w 1926 roku;
jego barwna postać weszła do literatury dzięki opowiadaniom i powieści
"Burzliwy żywot Baska Zalacaína" Pía Baroja – gdzie przedstawiony został
jako krwiożerczy, lecz wierzący w swoją opatrznościową misję, morderca,
oraz trylogii "Wojna karlistowska" Ramona del Valle-Inclána.
prof. Jacek Bartyzel
Za: Facebook
